ХИЧНЭЭН ЖАРГАЛТАЙ
Зохиолч Айзэк Азимов, 1951 он
Маржи тэр шөнийн тухай тэмдэглэлдээ хүртэл бичиж байсан удаатай. 2155 оны 5 дугаар сарын 17 гэж толгойлсон хуудсан дээр тэрбээр “Өнөөдөр Томми жинхэнэ ном олов!” гэж дурайлган бичжээ.
Их эртний ном байлаа. Маржийн хөгшин аав нэгэнтээ бага насныхаа тухай хуучлах зуураа түүнд хөгшин аав нь бүх түүх, үлгэрүүдийг цаасан дээр хэвлэж гаргадаг цаг үе байсан тухай ярьж байсныг дурсаж билээ. Шарлаж үрчийгээд дарайчихсан хуудсуудыг нь эргүүлэхэд дэлгэцэн дээгүүр урсаж өнгөрөх ёстой нөгөө үсэгнүүд нь огт хөдлөхгүй байрандаа байцгааж байсан нь их марзан санагдсансан. Тэгээд өмнөх хуудас уруу буцаагаад эргүүлэхэд эхэнд уншиж байсан үгс нь яг л тэр хэвээрээ байж байсныг яана.
- Арай ч дээ, хайран юм, - хэмээн Томми шогшроод - Нэг номыг уншиж дуусгаад ингээд хаячихдаг байсан юм байх даа. Манай зурагтын дэлгэц дээр л гэхэд хэдэн сая ном байгаа байх, цаана нь зөндөө зай бий. Би л лав тэрийг хаяж чадахгүй, - гэж ярив.
- Манайх ч гэсэн, - гэж Маржи хэллээ. Тэрээр арван нэгэн настай байсан бөгөөд Томмид байсан шиг тийм олон теленом харж байгаагүй билээ. Томми арван гуравтай.
- Хаанаас олоо вэ?
- Гэрээсээ, Дээврийн хөндийгөөс - гэж Томми номоо унших зуураа өөд харалгүй хариулав.
- Юун тухай юм бэ дээ?
- Сургууль.
Маржи дүрсхийгээд л явчихав.
- Сургууль аа? Сургуулийн тухай бичээд байх юу байдаг юм? Би сургуулийг жигшдэг.
Маржи угаас сургуулийг үздэггүй, одоо бүр ч илүү үзэн ядах болжээ. Оньсон багш нь газарзүйн хичээл дээр тувт шалгалт авсаар, түүний дүн нь улам муудсаар эцэстээ ээж нь гунигтайяа толгой сэгсрээд дүүргийн засварчинг дуудсан билээ.
Тэр хүн нь дүүрэн багаж, төмөр утас, тоног төхөөрөмж бүхий хайрцаг барьсан улаан царайтай, намхан махлаг эр байсан юм. Түүн рүү харж инээмсэглээд алим өгснөө багшийг тэр дор нь задлаад тавьчихсан. Буцааж угсарч чаддаггүй байгаасай хэмээн Маржи дэмий горьдсон ч засварчин ажлаа сайн мэддэг байсан тул цаг гарны дараа өнөөх муухай хар юм чинь хичээл зааж, асуулт асуудаг том дэлгэцтэйгээ эргээд л босоод ирж билээ. Энэ хэсэг нь тийм ч муухай биш. Харин Маржийн хамгийн дургүй хэсэг нь гэрийн даалгавар, шалгалтын хариугаа шургуулдаг уншууртай хэсэг нь байлаа. Аль зургаан настайд нь л бичүүлж сургасан товшуураар хичээлээ бичээд оруулахад оньсон багш нь тэр даруй шалгаад дүнг нь тавина.
Засварчин ажлаа дуусгаад аанай л инээмсэглээд түүний толгойг зөөлөн илбэжээ. Тэгээд ээжид нь хандан,
- Энэ жаахан охины буруу биш байна аа, Жонс ахайтаан. Газарзүйн хичээлийн хэсгийг арай түргэнээр тохируулчихсан байж. Заримдаа ингэдэг юм. Би хурдыг нь жаахан сааруулаад арван настны түвшинд тохируулчихлаа. Харин ч охины тань ерөнхий түвшин тун сайн байна шүү, - гэж хэлээд охины толгойг ахиад л зөөлөн илбэжээ.
Маржи гонсгор хоцров. Багшийг нь бүр аваад явчихаасай гэж дотроо тэсгэлгүй хүсэж байж л дээ. Томмигийн багшийн түүхийн хичээлийн хэсэг тэр чигтээ хоосорчихсон гээд нэг удаа аваад явчихаж байсан билээ.
Охин Томмид хандан,
- Ямар нь сургуулийн тухай юм бичдэг байна аа? гэж асуухад цаадах нь түүн рүү ихэрхүү янзтай харснаа,
- Яагаад гэвэл манайх шиг сургууль биш болохоор, мангар минь. Зуу зуун жилийн өмнө байсан хуучин маягийн сургуулийн тухай юм, гэлээ.
Тэгснээ үгээ зөөн алгуурхнаар,
- Зуу зуун жилийн өмнө, - гэж давтан хэлэв.
Маржи гомдлоо.
- Тэр олон жилийн өмнө ямар сургууль байсныг би яаж мэдэх юм, - гээд тэрээр Томмигийн араас тонгойн номыг хэсэг уншсанаа, - Тэдэнд бас багш байжээ, - гэж асуув.
- Мэдээж багш байж л таараа шүү дээ. Гэхдээ энгийн багш биш. Хүн байсан байна.
- Хүн гэнэ ээ? Хүн яаж багшилдаг юм бэ?
- Хүмүүс хөвгүүд охидод элдэв юм яриад, даалгавар өгч, асуулт асуудаг байсан байна.
- Хүмүүсийн ухаан хүрэхгүй л дээ.
- Хүрэлгүй яах вэ. Манай аав бол бараг багшийн хэмжээний мэдлэгтэй.
- Арай ч үгүй байх аа. Багш шиг их хэмжээний мэдлэгтэй хүн гэж хаа байсан юм.
- Аав бараг адилхан гэж би барьсан ч алзахгүй.
Маржид үүнтэй маргах хүсэл төрсөнгүй. Тэгээд,
- Би л лав танихгүй хүн манайд ирээд надад хичээл заагаасай гэж хүсэхгүй, гэв.
Томми чанга гэгч нь хөхөрч гарав.
- Чамд ёстой мэдэх юм алга аа, Маржи. Багш нар чинь ийм гэрт амьдардаггүй юм. Тэд тусдаа том байшинтай, хүүхдүүд бүгдээрээ тийшээ нь очдог байсан.
- Тэгээд хүүхдүүд бүгдээрээ адилхан юм үздэг байсан хэрэг үү?
- Мэдээж, нас чацуу бол тэгж л таарна.
- Гэхдээ, багш нар хичээл заалгаж байгаа хөвгүүд, охид бүрийн оюун ухааны түвшинд тааруулж өөр өөрөөр сургадаг гэж ээж хэлсэн шүү дээ.
- Яг адилхан. Гэхдээ одоогийнх шиг ингэж биш өөрөөр заадаг байсан. Чамд таалагдахгүй бол номыг нь уншихгүй байж болно оо.
- Таалагддаггүй гэж би хэлээгүй шүү дээ, - гэж Маржи бушуухан хэлэв. Энэ марзан сургуулийн тухай уншмаар л байлаа.
Талд нь ч ороогүй байтал Маржийн ээж дуудлаа,
- Маржи, хичээлээ хийгээрэй, - гэхэд нь Маржи өндийгөөд,
- Арай болоогүй байна аа, ээж ээ.
- Яг одоо. Томмигийн явах цаг ч бас болсон байх, - гэж Жонс ахайтан эрс хэллээ.
Маржи Томми руу хараад,
- Хичээлийн дараа наад номыг чинь хамтдаа уншиж болох уу? гэж асуухад цаадах нь,
- Магадгүй ээ, - гээд хайхрамжгүйгээр хариулаад тоосонд дарагдсан хуучин номоо сугандаа хавчуулан шүгэлдсээр гарч одов. Маржи хичээлийнхээ өрөөнд орлоо. Унтлагынх нь өрөөний зэргэлдээ орших тус өрөөнд оньсон багш нь асаалттай хүлээж байна. Ээж нь жаахан охид тогтсон цагт хичээл хийвэл илүү сайн сурдаг гэж хэлсэн болохоор багш нь Бямба болон Ням гарагуудаас бусад өдөр яг ижил цагт асаалттай байдаг билээ.
Асаалттай дэлгэцэн дээр нь “Өнөөдрийн тооны хичээл дээр энгийн бутархайг нэмэх талаар үзнэ. Өчигдрийн гэрийн даалгаврыг тохирох уншуурт оруулна уу” гэсэн бичиг гарчээ.
Маржи санаа алдаад хэлснээр нь хийв. Элэнц эцэг нь жаахан хүү байхдаа сурч байсан хуучин сургуулиудын тухай бодсоор л байлаа. Ойр орчны бүхий л хүүхдүүд цуглараад, сургуулийн хашаанд инээлдэн хашгачиж, хичээлийн танхимд хамтдаа суугаад л, сургуулийн дараа гэрээдээ хамтдаа хариад л. Адилхан юм заалгадаг байсан юм чинь гэрийн даалгавраа хамтдаа хийж ярилцаад, нэгэндээ туслаад л. Тэгээд багш нь хүмүүс байсан гэхээр...
Оньсон багшийн дэлгэц анивчихад дээр нь “½ бутархай дээр ¼ бутархайг нэмэхдээ...” гэсэн бичиг гарч иржээ.
Тэр эртний үеийн хүүхдүүд сургуульдаа ямар дуртай байсан бол гэж бодлоо. Хичнээн жаргалтай байсан бол доо.
Орчуулсан Д.Цогчулуун (ЧҮНДЖ)
Зөгнөлт – 2
2019.04.04
Зургийн эх сурвалж: https://media.gettyimages.com/vectors/computer-monitor-drawing-vector-id523182280
Зохиолч Айзэк Азимов, 1951 он
Маржи тэр шөнийн тухай тэмдэглэлдээ хүртэл бичиж байсан удаатай. 2155 оны 5 дугаар сарын 17 гэж толгойлсон хуудсан дээр тэрбээр “Өнөөдөр Томми жинхэнэ ном олов!” гэж дурайлган бичжээ.
Их эртний ном байлаа. Маржийн хөгшин аав нэгэнтээ бага насныхаа тухай хуучлах зуураа түүнд хөгшин аав нь бүх түүх, үлгэрүүдийг цаасан дээр хэвлэж гаргадаг цаг үе байсан тухай ярьж байсныг дурсаж билээ. Шарлаж үрчийгээд дарайчихсан хуудсуудыг нь эргүүлэхэд дэлгэцэн дээгүүр урсаж өнгөрөх ёстой нөгөө үсэгнүүд нь огт хөдлөхгүй байрандаа байцгааж байсан нь их марзан санагдсансан. Тэгээд өмнөх хуудас уруу буцаагаад эргүүлэхэд эхэнд уншиж байсан үгс нь яг л тэр хэвээрээ байж байсныг яана.
- Арай ч дээ, хайран юм, - хэмээн Томми шогшроод - Нэг номыг уншиж дуусгаад ингээд хаячихдаг байсан юм байх даа. Манай зурагтын дэлгэц дээр л гэхэд хэдэн сая ном байгаа байх, цаана нь зөндөө зай бий. Би л лав тэрийг хаяж чадахгүй, - гэж ярив.
- Манайх ч гэсэн, - гэж Маржи хэллээ. Тэрээр арван нэгэн настай байсан бөгөөд Томмид байсан шиг тийм олон теленом харж байгаагүй билээ. Томми арван гуравтай.
- Хаанаас олоо вэ?
- Гэрээсээ, Дээврийн хөндийгөөс - гэж Томми номоо унших зуураа өөд харалгүй хариулав.
- Юун тухай юм бэ дээ?
- Сургууль.
Маржи дүрсхийгээд л явчихав.
- Сургууль аа? Сургуулийн тухай бичээд байх юу байдаг юм? Би сургуулийг жигшдэг.
Маржи угаас сургуулийг үздэггүй, одоо бүр ч илүү үзэн ядах болжээ. Оньсон багш нь газарзүйн хичээл дээр тувт шалгалт авсаар, түүний дүн нь улам муудсаар эцэстээ ээж нь гунигтайяа толгой сэгсрээд дүүргийн засварчинг дуудсан билээ.
Тэр хүн нь дүүрэн багаж, төмөр утас, тоног төхөөрөмж бүхий хайрцаг барьсан улаан царайтай, намхан махлаг эр байсан юм. Түүн рүү харж инээмсэглээд алим өгснөө багшийг тэр дор нь задлаад тавьчихсан. Буцааж угсарч чаддаггүй байгаасай хэмээн Маржи дэмий горьдсон ч засварчин ажлаа сайн мэддэг байсан тул цаг гарны дараа өнөөх муухай хар юм чинь хичээл зааж, асуулт асуудаг том дэлгэцтэйгээ эргээд л босоод ирж билээ. Энэ хэсэг нь тийм ч муухай биш. Харин Маржийн хамгийн дургүй хэсэг нь гэрийн даалгавар, шалгалтын хариугаа шургуулдаг уншууртай хэсэг нь байлаа. Аль зургаан настайд нь л бичүүлж сургасан товшуураар хичээлээ бичээд оруулахад оньсон багш нь тэр даруй шалгаад дүнг нь тавина.
Засварчин ажлаа дуусгаад аанай л инээмсэглээд түүний толгойг зөөлөн илбэжээ. Тэгээд ээжид нь хандан,
- Энэ жаахан охины буруу биш байна аа, Жонс ахайтаан. Газарзүйн хичээлийн хэсгийг арай түргэнээр тохируулчихсан байж. Заримдаа ингэдэг юм. Би хурдыг нь жаахан сааруулаад арван настны түвшинд тохируулчихлаа. Харин ч охины тань ерөнхий түвшин тун сайн байна шүү, - гэж хэлээд охины толгойг ахиад л зөөлөн илбэжээ.
Маржи гонсгор хоцров. Багшийг нь бүр аваад явчихаасай гэж дотроо тэсгэлгүй хүсэж байж л дээ. Томмигийн багшийн түүхийн хичээлийн хэсэг тэр чигтээ хоосорчихсон гээд нэг удаа аваад явчихаж байсан билээ.
Охин Томмид хандан,
- Ямар нь сургуулийн тухай юм бичдэг байна аа? гэж асуухад цаадах нь түүн рүү ихэрхүү янзтай харснаа,
- Яагаад гэвэл манайх шиг сургууль биш болохоор, мангар минь. Зуу зуун жилийн өмнө байсан хуучин маягийн сургуулийн тухай юм, гэлээ.
Тэгснээ үгээ зөөн алгуурхнаар,
- Зуу зуун жилийн өмнө, - гэж давтан хэлэв.
Маржи гомдлоо.
- Тэр олон жилийн өмнө ямар сургууль байсныг би яаж мэдэх юм, - гээд тэрээр Томмигийн араас тонгойн номыг хэсэг уншсанаа, - Тэдэнд бас багш байжээ, - гэж асуув.
- Мэдээж багш байж л таараа шүү дээ. Гэхдээ энгийн багш биш. Хүн байсан байна.
- Хүн гэнэ ээ? Хүн яаж багшилдаг юм бэ?
- Хүмүүс хөвгүүд охидод элдэв юм яриад, даалгавар өгч, асуулт асуудаг байсан байна.
- Хүмүүсийн ухаан хүрэхгүй л дээ.
- Хүрэлгүй яах вэ. Манай аав бол бараг багшийн хэмжээний мэдлэгтэй.
- Арай ч үгүй байх аа. Багш шиг их хэмжээний мэдлэгтэй хүн гэж хаа байсан юм.
- Аав бараг адилхан гэж би барьсан ч алзахгүй.
Маржид үүнтэй маргах хүсэл төрсөнгүй. Тэгээд,
- Би л лав танихгүй хүн манайд ирээд надад хичээл заагаасай гэж хүсэхгүй, гэв.
Томми чанга гэгч нь хөхөрч гарав.
- Чамд ёстой мэдэх юм алга аа, Маржи. Багш нар чинь ийм гэрт амьдардаггүй юм. Тэд тусдаа том байшинтай, хүүхдүүд бүгдээрээ тийшээ нь очдог байсан.
- Тэгээд хүүхдүүд бүгдээрээ адилхан юм үздэг байсан хэрэг үү?
- Мэдээж, нас чацуу бол тэгж л таарна.
- Гэхдээ, багш нар хичээл заалгаж байгаа хөвгүүд, охид бүрийн оюун ухааны түвшинд тааруулж өөр өөрөөр сургадаг гэж ээж хэлсэн шүү дээ.
- Яг адилхан. Гэхдээ одоогийнх шиг ингэж биш өөрөөр заадаг байсан. Чамд таалагдахгүй бол номыг нь уншихгүй байж болно оо.
- Таалагддаггүй гэж би хэлээгүй шүү дээ, - гэж Маржи бушуухан хэлэв. Энэ марзан сургуулийн тухай уншмаар л байлаа.
Талд нь ч ороогүй байтал Маржийн ээж дуудлаа,
- Маржи, хичээлээ хийгээрэй, - гэхэд нь Маржи өндийгөөд,
- Арай болоогүй байна аа, ээж ээ.
- Яг одоо. Томмигийн явах цаг ч бас болсон байх, - гэж Жонс ахайтан эрс хэллээ.
Маржи Томми руу хараад,
- Хичээлийн дараа наад номыг чинь хамтдаа уншиж болох уу? гэж асуухад цаадах нь,
- Магадгүй ээ, - гээд хайхрамжгүйгээр хариулаад тоосонд дарагдсан хуучин номоо сугандаа хавчуулан шүгэлдсээр гарч одов. Маржи хичээлийнхээ өрөөнд орлоо. Унтлагынх нь өрөөний зэргэлдээ орших тус өрөөнд оньсон багш нь асаалттай хүлээж байна. Ээж нь жаахан охид тогтсон цагт хичээл хийвэл илүү сайн сурдаг гэж хэлсэн болохоор багш нь Бямба болон Ням гарагуудаас бусад өдөр яг ижил цагт асаалттай байдаг билээ.
Асаалттай дэлгэцэн дээр нь “Өнөөдрийн тооны хичээл дээр энгийн бутархайг нэмэх талаар үзнэ. Өчигдрийн гэрийн даалгаврыг тохирох уншуурт оруулна уу” гэсэн бичиг гарчээ.
Маржи санаа алдаад хэлснээр нь хийв. Элэнц эцэг нь жаахан хүү байхдаа сурч байсан хуучин сургуулиудын тухай бодсоор л байлаа. Ойр орчны бүхий л хүүхдүүд цуглараад, сургуулийн хашаанд инээлдэн хашгачиж, хичээлийн танхимд хамтдаа суугаад л, сургуулийн дараа гэрээдээ хамтдаа хариад л. Адилхан юм заалгадаг байсан юм чинь гэрийн даалгавраа хамтдаа хийж ярилцаад, нэгэндээ туслаад л. Тэгээд багш нь хүмүүс байсан гэхээр...
Оньсон багшийн дэлгэц анивчихад дээр нь “½ бутархай дээр ¼ бутархайг нэмэхдээ...” гэсэн бичиг гарч иржээ.
Тэр эртний үеийн хүүхдүүд сургуульдаа ямар дуртай байсан бол гэж бодлоо. Хичнээн жаргалтай байсан бол доо.
Орчуулсан Д.Цогчулуун (ЧҮНДЖ)
Зөгнөлт – 2
2019.04.04
Зургийн эх сурвалж: https://media.gettyimages.com/vectors/computer-monitor-drawing-vector-id523182280
No comments:
Post a Comment