Thursday, December 12, 2019

ДУУ БҮТСЭН ТҮҮХ - Дарамтанд

Хиандр Овогт Батбаярын Нямхишигээс болоод нэг ийм юм монголчилчихлоо. Күиний “Дарамтанд” дууны үг орчуулахад хамтран зүтгэхээр Ganaa, Khaliun Chinzorig хоёртой хамт намайг нэр цохон дуудсаныг хараад жаал нэт ухаж байгаад энэ сайхан мэдээллийг олоод хуваалцахгүй байж чадсангүй.

Дуу бүтсэн тухай хамтлагийнхан юу гэж ярьцгаасныг сонирхоно уу.

Рожер Тэйлор, 2002 онд
Бичсэн юм юу ч байхгүй, юу болсон бэ гэхээр, мануус зүгээр л нэг орой хөгжим тоглоод байж байтал Дэвид ороод ирэхээр нь бөөнөөрөө суугаад л өөр хүмүүсийн хөгжим тоглоод зугаацаж гарсан. Тэгсэн чинь Дэвид “Ингэхээр тэнэг юм аа. Хэдүүлээ зүгээр л шинийг зохиовол яасын?” гэсэн. Анх энэ дууг “Гудамжинд алхах хүмүүс” гэж нэрлэхээр ярилцаж байлаа, угаасаа ч гол санаа нь тэр байсан юм чинь. Олон замтай бичлэгүүдээ Нью Йорк руу авч очоод Дэвид бид хоёр тэр шөнөдөө найруулчихсан. Миний санаж байгаагаар нэг биднүүс басс дугаралтыг эхэлж тоглож байсан ч, пиццадаад ороод ирсэн чинь нөгөөхөө бүгд мартчихсан. Арай гэж нэг нь санасан, аан тийм, Жон санасан.

Рожер Тэйлор, 1981 онд
Дэвид Бови, Фрэдди бид гурав сүүлийн хэдэн жил нөхөрлөж байгаа юм. “Дарамтанд” бол зүгээр л санаандгүй хамтраад хийчихсэн дуу л даа. Хуучин дуунууд тоглож байгаад хэд хэдэн санаа бодож олоод, тэр нь явсаар байгаад “Дарамтанд” болчихсон, тэгээд л бичүүлсэн.

Жон Дийкон, 1982 онд
Фрэдди, Дэвид хоёр олон жил найзалж байгаа юм. Нэг удаа мануусын байсан студид тэр ирээд, биднүүсийг хөгжим тоглоод сууж байхад таарсан. Дуу бол уг нь Дэвид, Фрэдди хоёрын санаа байсан боловч биднийг бас бүтээлцсэн гэж оруулсан. Их сонирхолтой ажил болсон л доо, яагаад гэвэл Дэвид тэр басс дугаралтыг зохиосон юм, түүний бүтээл юм байгаам. Маш авъяастай хүн шүү, энэ дуу ч гэсэн миний дуртай хэдэн дууны нэг

Рожер Тэйлор, 1982 онд
Дарамтанд” дууг юуны тухай дуу гэхэд бүгдээрээ инээцгээсэн. Хараажаар л хайрын тухай дуу шүү дээ, огт күүл биш, ямар ч янз маяггүй.

Браин Мэй, 1982 онд
Их урт түүх ээ. Хамтрахад их хэцүү хүн л дээ, яагаад гэвэл хоёр өөр төрлийн арга барил тулж байгаа учраас. Бөөн урам зориг байсан боловч бас нөгөөтэйгүүр бөөн ядаргаа. Биднүүс нэлээн гөжүүд, өөрсдийнхөөрөө зүтгэдэг улс байв, нөгөө талд ноён Бови ч бас яг адил. Магадгүй бүр бид дөрвийг нийлүүлснээс илүү гөжүүд байсан байх. Гэхдээ хийсэн нь зөв байсан гэж боддог юм. “Дарамтанд”-ыг хийчихсэний дараа харин яаж гаргах, эсвэл ер нь гаргах хэрэг байгаа ч юм уу гэсэн бөөн маргаан болж билээ. Дэвид бүр эхнээс нь дахиад хийх хүсэлтэй байсан. Би ч бүр залхчихсан байлаа л даа, яагаад гэвэл надад таалагдаж байснаас шал өөр чиглэлд явчихсан байсан. Гэхдээ л гоё гоё юмтай дуу болсон. Арай гэж шийдэлд хүрээд, Фрэдди, Дэвид, Мак гурав сууж байгаад найруулгаа хийсэн. Нэлээн дарамттай хийцгээсэн шүү. Рожер бас хамт байлцаж, тэдний дунд энхийг сахиулах үүрэг гүйцэтгэсэн, учир нь Дэвид тэр хоёр найзууд байсан юм.

Жон Дийкон, 1984 онд
Цомог дээр Бови болон Күин хамтарсан гэж бичсэн ч яг ихэнхи нь Фрэддигийн л юм дөө, гэхдээ бүгд өөрсдийн хувь нэмрээ оруулцгаасан. Басс дугаралтыг Дэвид хийсэн, тэрнийг нь сурах гэж би хэсэг нухсан л даа. Бас дунд хэсэгт Браинаас нэлээн юм орсон. Ерөнхийдөө их сонирхолтой ажил болсон, боломж олдвол Дэвид болон бусад хүмүүстэй ахиад хийсэн ч болохоор.

Фрэдди Мэркүри, 1985 онд
Биднүүс огт төлөвлөөгүй. Бови найзуудтайгаа тэнд ирчихсэн, мануусын хөгжим тоглоод байж байсан студи руу шөвөлзөж орж ирээд болдоггүй. Тэгээд бид түүний бас өөрсдийнхөө дууг тоглоод, ганц хоёр шил дарс суллаад байж байснаа гэнэт л “Цоо шинэ юм хийгээд үзвэл яасын?” гэцгээсэн. Тэгээд л энэ дуу төрсөн дөө. Яг сайхан дундаа орчихсон явж байтал Дэвид “Бурхан минь, энэ яг цус гаргана аа! Авчихъя л даа” гэж хэлснийг би санаж байна. Тэгээд л яг жинхэнээсээ ажил хэрэг болгож эхэлсэн. Уг нь бол зүгээр л хөнгөхөн маазраад тоглож байсан ч яг тэрнээс хойш “Ерөөсөө яг ингээд гоё явж байгаа дээр нь бариад авъя, аягүй бол маргааш хэдүүлээ мөрөө хөөгөөд хэдэн тийш явчихвал ахиад хэн нь ч санахгүй байх” гэж яриад үргэлжлүүлцгээсэн. Бараг л шууд утгаараа 24 цаг бичицгээсэн байх аа. Нухсаар байгаад дууныхаа голыг нь гаргаж авсныхаа дараа ахиад нэг өдөр ажиллаад дуусгасан даа.

Браин Мэй, 2002 онд
Швейцарьт Дэвидийн амьдарч байсан Монтрэод биднүүс нэг студитэй байлаа л даа. Мануустай уулзах гээд л ороод ирсэн хэрэг. Фрэддитэй хуучны танилууд. Жаал хууч хөөрцгөөж байгаад студи орж хөгжим тоглож зугаацацгаасан. Хуучин дуунуудаа тоглож байтал гэнэт нэг шинэ юм явж эхлэхээр нь “За, хэдүүлээ энийг бичүүлчихье” гэсэн. Ерөөсөө газар дээрээ огт санамсаргүй байхад л эхэлсэн юм. Бөөнөөрөө дэвсгэр хөгжмийг тус тусдаа явцгаагаад тэгээд хамт тоглосон. Тэгсэн чинь Дэвид хоолойг бичүүлэх сонин санаа гаргалаа. Мань эр угаасаа янз бүрийн юм хэдэн хэсэг цаасан дээр бичиж байгаад дээрээс нь нийлүүлээд үг зохиочихдогоороо алдартай хүн шүү дээ. Дууны үндсэн хэсгийг бичих ажилдаа ч тэгээд орцгоосон. Дэвсгэр аяыг бэлдэж дууссаны дараа Дэвид “Хэдүүлээ ингэе, тус тусдаа бичлэгийн өрөөнд орж байгаад ямархуу маягаар дуулж болох вэ гэж бодсоноороо, шууд л санаанд орсных нь зоргоор бичүүлээд, дараа нь тэрүүгээрээ найруулаад дуу хийчихье” гэсэн. Бид ч тэр ёсоор хийсэн. Анх дуулж эхэлсэн хэсгүүдээс ч бичлэгт багтсан. Фрэддигийн ббүүмбада гэж дуржигнуулдаг хэсэг анх биднүүсийн тоглож байхад байсан хэсэг л дээ, шууд л газар дээр нь тэгээд дуулчихсан. Марзан байгаа биз? Дууны үгний зарим хэсэг нь марзан байдгийн учир тэр л дээ. Бөөн холион бантан болоод ирэх үед хэн нэгэн нь удирдан чиглүүлэхгүй бол болохоо байгаад ирсэн болохоор Дэвид санаачлагаараа жолоог атгаж, дууны үгийг зохицуулаад, ямар утгатай болгохоо шийдэж билээ.

Эх сурвалж: https://genius.com/Queen-and-david-bowie-under-pressure-lyrics


Wednesday, December 11, 2019

Би хэлээд л байгаа...

Би хэлээд л байгаа. Аль хэдийн эхэлчихсэн зүйл, ингээд л үргэлжлээд явна. Жил бүр олон удаа зүрх шархална. Хэсэг гуниглаад мартана. Ахиад шархална. Ахиад л хэсэг гуниглаад мартана. Одоохондоо ч холуур таньдаг мэддэг дуучин, жүжигчин гэж явна. Үе үе ойрхноос, дотно нөхдөөс яваад л байгаа. Яваандаа “өө нөгөө хэн яачихсан гэнэ шүү дээ” гээд гунигтайхан яриад өнгөрдөг болно. Ная гарсан хоёр буурал маань цай ууж суунгаа л “өнөө хэн явчихсан гэнэ шүү дээ” гэж хээв нэг ярьдаг болтлоо хичнээн удаа шархалсан бол гэж бодохоос халшрам.

Soul Asylum – Runaway Train

Босуулын унаа буцна гэж байхгүй
Буруу замаар ганц л чиглэлд
Хаа нэгтээг зорих ёстой ч юм шиг
Харин би тэнд нь алга, энд ч бас алга 
Босуулын унаанд ганц тасалбар авлаа
Бороонд тачигнатал хөхрөх солиот аятай
Зохицож эс чадна амьдралд, ялимгүй солиорол
Зовлон бүхнийг сөрөхөөс л ядаж амар биш үү. 
гэсэн утга бүхий үгтэй энэ дууны клип тухайн үедээ их л өвөрмөц санагддаг байж билээ. Гоцлооч Дэйв Пирнерийн зохиосон энэ дуу анх гараад л хүн болгонд таалагдсан ба дууны амжилт нь ямар клип гаргахаас бараг шууд шалтгаалаад байж.

Энэ талаар Дэйв ийнхүү өгүүлжээ.

Миний хувьд яг ингээд дууны клип жинхэнэ амьдралтай огтлолцож байгаад үнэндээ итгэмээргүй санагдаж байсан. Тухайн үед ёстой күүл санагдаж билээ, хүмүүсийг дуугаараа хөгжөөхийн хажуугаар бодит ертөнцөд эерэг нөлөө үзүүлнэ гэхээр. Иймэрхүү явдал хангалттай олон болохгүй шүү дээ. Нэг л мэдэхэд хийгдчихсэн дээ. Манай клипийг найруулсан Тони Кэй нэг өдөр “Сүүний сав, сүүний сав” гээд л үглээд байлаа. Юун тухай яриад байгааг нь асуусан чинь “Энэ сүүний саван дээр байгаа хүүхдүүд ээ. Бид тэднийг олох ёстой” гэсэн. Шууд л пөөх гэж бодогдсон. Зарим хүмүүс ерөөсөө ойлгохгүй байлаа. Тэднүүс “Энэ клипээрээ цомгоо сурталчлах ёстой юм биш үү. Тануус ямар нэгэн олон нийтийн юм уу улс төрийн зорилго сурталчлах ёсгүй шүү дээ” гэж ирээд л. Харин мануус “Тийм л дээ. Гэхдээ оролдоод үзэхэд болохгүй гэж үү?” гээд л. Хамтран ажиллагсадтайгаа хүртэл ингэж сөргөлдөж байсан даа. Яаж ийгээд л тухайн үед тогтолцооны эсрэг юм хийчихсэн. Би хувьдаа үүнийг их сайн амжилт гэж боддог.

Энэ клипийг хийхэд The Center for Missing and Exploited Children буюу Алдуул болон дарамтлуулсан хүүхдүүдэд туслах төв хэмээх байгууллагатай хамтарч ажиллаж байсан ба энэ бичлэгийн Америк хувилбарт орсон 36 хүүхдээс 26 нь олдсон байдаг байна. Энэ хувилбараас гадна Их Британи, Австрали зэрэг улсуудын хувилбарууд гарч байж.

Бүтэлтэй хэргүүдээс гадна харамсалтай хэргүүд ч гарч байжээ. Гитарчин Мөрфи нэгэн удаагийн ярилцлагад хэлснээр бол “Клипийн төгсгөл хэсэгт гарч байгаа алга болсон гэх охины аав нь эхнэртэйгээ хүүхдээ хэн нь авах талаар шүүхдэлцэж байхад хүүхэд нь гэрээсээ зугтсан гэж ярьж байсан ч сүүлд мэдэхэд эхнэр нь охиноо хөнөөгөөд, хашаандаа булчихсан байсан” гэнэ. Эвгүй эвгүй явдлууд ч олон байсан юм байна.



Ямартаа ч тухайн үедээ нэлээн шинэлэг клип хийсэн нь олон гэр бүлийг бүрэн бүтэн болгосон буянтай хамтлаг ажээ. Сүүлд Жэйми Н Коммонс, Скаилар Грэй хоёрын дуулсан шинэ хувилбараар ахиад гарсныг нь харж суухдаа энийг бичвэй.


Tuesday, December 10, 2019

Бернд Лено

Манай Бернд Лено Арсенал клубын 11 дүгээр сарын шилдэг тоглогчоор шалгарсан байна.

Хаана харчихав даа, улирал эхэлснээс хойш Арсеналын хаалга руу чиглэсэн цохилтын тоо хэд ч билээ байна гээд. Ямар ч байсан галзуурмаар тоо байсан. Яг өнөөдрийн байдлаар whoscored.com дээрх АПЛ-гийн клубуудын хамгаалалтын үзүүлэлтүүд дунд хаалга руугаа өшиглүүлсэн тоогоороо Астон Вилла, Норвич хоёрын ард байж байгаа юм. Тоглолт бүрт дунджаар 16.5 удаа гээд. Гэтэл хүснэгтийн дээгүүр яваа багуудынх 7.5, 9.2 гэх мэт. Хамгаалалт хэр миа байгааг харуулж байгаа юм л даа.

https://www.whoscored.com/Regions/252/Tournaments/2/Seasons/7811/Stages/17590/TeamStatistics/England-Premier-League-2019-2020

Ийм байхад үнэндээ л хаалгач сайтай тулдаа тэсч байна шүү. Мань эр байгаагүй бол аль хэдийн 18-20 дугаар хавьцаа жагсаад 17 дугаарх местийн төлөөх тулаанд орчихсон явж байгаа.

Эцэст нь хэлэхэд, Ленодоо хайртай шүү, үнсье!




Kovacs - ЧАМ ШИГ ТЭНЭГ

ЧАМ ШИГ ТЭНЭГ

Үхлүүт хаягдсан, өнөө ч амьд, олсонгүй яа чи намайг?
Өчнөөн нулимс, уйлаан майлаан, аймшигтай яа
Ирэхийг чинь тэвчин хүлээсээр, тувт гашуудсаар,
Хоосон горьдож дураар амьдрах; арилгасан юм уу, чи намайг?

Дуудах ч үгүй, тэврэх ч завгүй,
Дурлаж байсан чинь үнэн гэж үү?

Өр зүрх минь бүтэн эсэхийг мэдмээргүй байна уу?
Үг болоогүй хайрыг чинь мэдэх болов уу би, хэзээ ч юм?
Үнээн, миний нүд цэнхэр, яг л чиний гунигт сэтгэл шиг,
Чамд би таалагдах юм уу, чамайг дуурайж тэнэг аашлавал?
Чам шиг тэнэг.

Үгүйсгэж намайг мэтгээд яах вэ, дурсамжаа санаач
Үнссэнийг минь чи хэзээ ч сонсохгүй, үнэн хайраар
Ганцаар би тэмцэж сурсан, хамгаалах хэрэггүй
Гэртээ харих зам гэж надад үгүй, намайг чи арилгажээ.

Дуудах ч үгүй, тэврэх ч завгүй,
Дурлаж байсан чинь үнэн гэж үү?

Өр зүрх минь бүтэн эсэхийг мэдмээргүй байна уу?
Үг болоогүй хайрыг чинь мэдэх болов уу би, хэзээ ч юм?
Үнээн, миний нүд цэнхэр, яг л чиний гунигт сэтгэл шиг,
Чамд би таалагдах юм уу, чамайг дуурайж тэнэг аашлавал?
Чам шиг тэнэг.

Чамайг дуурайя гэвэл би, зовлон бүхнээсээ нуугдаж чадна, чам шиг
Чамтай адилхан байя гэвэл би, өмнөх шигээ л тэнэг байж чадна.

Өр зүрх минь бүтэн эсэхийг мэдмээргүй байна уу?
Үг болоогүй хайрыг чинь мэдэх болов уу би, хэзээ ч юм?
Үнээн, миний нүд цэнхэр, яг л чиний гунигт сэтгэл шиг,
Чамд би таалагдах юм уу, чамайг дуурайж тэнэг аашлавал?

Чам шиг тэнэг.
Чам шиг тэнэг.
Чиний мэддэг байсан тэнэг.
Чиний мэддэг байсан тэнэг.

Монголчилсон: Д.Цогчулуун (ЧҮНДЖ)
2019.12.10


Monday, December 09, 2019

БАЙШИН

Өчигдөр бүр тарчилж гүйцэв. Дандаа очдог нэг газар байдаг юм. Барьж байгаад тэр чигээр нь орхичихсон нэг барилга юм л даа. Би байнга нэг талын подвалаар нь ороод, дотуур нь жаахан сүлжиж алхаад цаашаа нь нэвт гараад явчихдаг. Өчигдөр шөнө яваад ортол нэг үйлс нь тээглэсэн юм тэр подвалыг битүүлээд гүйцээчихэж. Ер нь байшинг нь ч тэр чигээр нь бариад дуусгачихсан байх юм. Цаашаа гарах гарц хайж баахан сүлжиж явлаа. Сүүлдээ төөрж ч үзэж байх шиг. Ямар, хийх юмаа олж ядсан, гөлийсөн юм нь тэрнийг очоод гүйцээчихдэг юм, бүү мэд. Уур хүрээд л яваад байлаа. Сүүлдээ цаашаа гарах гарц олдохгүй болохоор нь буцаж гараад, тэр муу байшинг тойрч явлаа шүү. Уг нь их дээр үеэс зүүдэлж байгаа дотно байшин юмсан. Яг тэр подвалын хаалгаар ороод цаашаа нэвт гарахад өөр нэг зүүд рүү явж ордог юм байхгүй юу. Хүмүүсийн зүүдний байшингууд нурж элэгдээд байхад минийх гэж нэг юм битүүрээд, бүтэн болоод байх юм.

Зургийн эх сурвалж: https://sites.google.com/site/learningtodrawbuildings/

Sunday, December 08, 2019

ТАГТАА

Бүтэн сайны үдээс хойш сонсоход тун тааламжтай дуу шүү.

Испани хэл ер нь гоё уянгалаг хэл ээ. Talk to her гээд англи үг гэхэд л Хабла кон элла гээд нээх зөөлхөн буух жишээний. Дууны нэрийг харин зүгээр "Тагтаа" болгочихлоо. Уг нь "Куккурукку тагтаа" юм.



ТАГТАА

Улсын хэлэлцэх нь уйт шөнийн уртыг
Уйлан дуулж бардаг болсон гэх
Улсын бас хэлэлцэх нь
Ууж идэхийг ч умартаж, хаясан гэх
Хүмүүс бас ярилцах нь мэгших тоолонд нь
Хурмаст тэнгэр хүртэл гашуудан чичирдэг гэх юм
Түүнийгээ бодон шаналсаар
Үхэн үхтлээ дуудсаар.

Ай яаяаяа хэмээн дуулсаар
Ай яаяаяа хэмээн хүлээсээр
Ай яаяаяа хэмээн дуулсаар
Амьсгалаан барж, үхтлээ дурлажээ.

Хөөрхий тэр тагтаа
Харуй бүрийгээс эхлэн дуулсаар
Хоосон тэр байшиндаа
Хаалга үүд нь цэлийтэл нээлттэй
Улс ярилцана, энэ тагтааг
Угаас түүний сүнс сүлд хэмээнэ
Ирэх нь өнгөрсөн гунигтай бүсгүйг
Хүлээсээр суугаа, гэж бас ярилцана

Куккуруку тагтаа минь
Куккуруку уйлахаан болиоч
Хөндий хүйтэн чулуу, тагтаа минь,
Хэзээ дурлалыг мэдрэх билээ?

Куккуруку, куккурукку
Куккуруку, куккурукку
Куккурукку, тагтаа минь уйлахаан болиоч...

Испани хэлнээс Гүүглийн орчуулах хэрэглүүр ашиглан Англи руу болгоод тэндээсээ монголчилсон Цогоо байна аа.

2019.12.08

Friday, December 06, 2019

Эсрэг бодол

Эсрэг бодол хэлнэ ээ. Музейн барилга ч яахав ингээд байхгүй болдог юм байж. Үзмэрүүд хаана яваа бол? Хадгалалтын чанар хангасан газар байгаа болов уу? Дараагийн байрандаа ороод бүгдийг нь дэлгэхэд хэдэн хувь нь байх бол? гэх мэт асуултууд л эргэлдэж байна даа.

Барилгын хувьд бол Парисын эх дагинын сүмтэй харьцуулах хэмжээний байгууламж биш л гэж боддог. Манай музей, бас Спортын ордон энэ тэр гээд, нэг тийм аль хэдийн элэгдэх шатандаа орчихсон газрууд байсан л санагдах юм. "Нэг их сайхан их засвар оруулаасай, эсвэл буулгаж байгаад сайхан шинэ, чанартай барилга бариасай" гэж ярьцгаадаг л байсан даа. Хийх ёстой юмыг ингэж л хийх ёстой биш үү? Эсвэл Хүрэлсүхийн үед нурааж байгаа болоод тэгж байна уу?

Гэнэт бөөнөөрөө халаглаад, гаслаад эхлэхээр нэг л эвгүй, үнэмшилгүй санагдаад болдоггүй.

Thursday, December 05, 2019

Шинжлэх ухаан сэтгүүлээс...

Шинжлэх ухаан сэтгүүлээс 2019 онд шинжлэх ухааны салбарт гаргасан үсрэнгүй дэвшлүүд дундаас хамгийн онцлох мэдээ аль нь байсныг асууж байгаа юм байна. Миний хувьд Хар нүхний фото зургийг бодитоор гаргаж авсан явдалд сэтгэл их хөдөлж байсан болохоор тэр мэдээлэлд саналаа өглөө. Та нөхөд ямарт нь санал өгөх вэ?

Санал асуулгад буй дөрвөн мэдээллийг энд хураангуйлан талбив. Тухайн мэргэжлийнх нь хүн биш тул чиглүүлсхийгээд л.

1. Эболаг анагаах үр дүнтэй эмчилгээ
2. Хар нүхний фото зураг
3. Уушгины хүнд өвчний эмчилгээ
4. Денисовын хүний төрхийг гаргасан. Төвдийн өндөрлөгөөс олдсон эрүүний ясны үлдэгдлээс боловсруулж гаргасан гэнэ.



https://www.sciencemag.org/news/2019/12/finalists-are-vote-2019-people-s-choice-breakthrough-year

Wednesday, December 04, 2019

Healthcare cost in the US

Саяхан Их Британийн ерөнхий сайд Борис Жонсон, сөрөг хүчин болох Хөдөлмөрийн намын тэргүүн Жэрэми Корбин хоёрын мэтгэлцээний үеэр Корбин цаадхыгаа Брэкситийн дараа Америктай хийх хэлэлцээрээр Их Британийн эрүүл мэндийн үйлчилгээг Америкийн талд хариуцуулах тухай ярилцаж тохирсон байсан тухай баримтыг илчилсэн билээ. Лондон хотын захирагч байсан Борис Жонсон, АНУ-ын ерөнхийлөгч Доналд Трамп хоёр хоёулаа энэ яриаг үгүйсгэж байгаа ч гэсэн ер нь бараг үнэн бололтой.

За тэдний улс төр ч яах вэ харин энэ Америкийн эрүүл мэндийн үйлчилгээний хөлс, төлбөр гэж нээрээ тэнгэрийн үнэтэй байдаг юм байна шүү. Ер нь хэцүү гэж сонсож байсан л даа, мэр сэр. Энэ бичлэг дээр мэдээж жаахан дэгсдүүлсэн байж мэдэх л дээ, ядаж л дунджаар тэд гэж хэлж байгаа нь бодвол дунджаасаа жаахан дээхнүүр үнийг хэлдэг ч юм уу. Гэхдээ л аймаар байна шүү дээ. Түргэн тусламж дуудлагаар ирэхдээ 2500 доллар, эмнэлэгт амаржихад 10000 доллар, төрүүлсэн хүүхэдтэйгээ “skin to skin contact” үүсгэхэд 40 доллар ч гэх шиг. Аймаар юм.

Монголын тухай ч ярихаа больё. Солонгосын эрүүл мэндийн даатгалын систем бол ёстой гоё шүү. Солонгост байнга оршин суугаа бүх хүн улсын эрүүл мэндийн даатгалын үйлчилгээнд хамрагдах ёстой. Би гэхэд сарын 50 мянга орчим вон төлдөг. Уг нь 100 орчим мянган вон, гэхдээ үлдсэнийг нь улсаас. Тэгээд миний даатгалд гэр бүлийн бүх гишүүд хамрагдаад явдаг. Даатгалтай хүнд бол эмнэлгийн үйлчилгээ үнэн гоё, урамтай хямдарна шүү дээ. Одоо жишээ нь эмнэлэгт очоод үзүүлээд, шинжилгээ өгч, эм бичүүлээд гарахад нийтдээ бараг 60-70 хувь хямдарна. Наад зах нь эмийн сангаас 30-40 мянгын эмийг 10-15 мянган воноор авч байх жишээтэй. Атаархмаар шүү.


Tuesday, December 03, 2019

Витни Хьюстон

Өнөө өглөө ирээд сонссон эхний дуу. Витни Хьюстон энэ бичлэг дээрээ их хөөрхөн харагддаг. Дуу нь ч нэг тийм аятайхан, хөнгөхөөн. Яг нэг тиймэрхүү рэгги маягийн ч гэмээр юм уу. Гэгээлэг. “Учир нь гэвэл чиний хайр минийх, миний хайр ч чинийх, үүрдийн амьдрал ч биднийг салгаж дийлэхгүй, Амистадын гинж ч биднийг барьж дийлэхгүй” гэж ирээд л.

Далимдуулаад ярихад, Амистад гэж киног үзсэн хүмүүс байгаа бол энэ үгийг учрыг мэдэх байх. Мэдэхгүй улсад товчхон хэлэхэд Амистад гэж усан онгоцоор Африкийн олзны улсыг боол болгон худалдах гэж тээвэрлэж явах замд нь нөхөд бослого гаргаад хөлгийн удирдлагыг авсан ба Америкт газардахад нь хөлгийн эзэд боолуудыг өөрсдийн өмч хэмээн буцааж авахыг завдаж бөөн шүүх цагдаа болцгоосон байдаг юм. Америкийн дээд шүүхээс тэдгээр боолуудыг хэн нэгний өмч биш эрх чөлөөт иргэж гэж шийдвэрлэсэн нь боолын дэглэмийг нураахад жинтэй хувь нэмэр оруулсан түүхэн шийдвэр байсан гэдэг билээ.

За дуугаа дагаад дуулаарай:

Чиний хайр бол минийх
Минийх ч бас чинийх
Үүрдийн амьдрал мануусыг салгаж дийлэхгүй
Амистадын гинж ч биднийг хорьж чадахгүй