Бэнжамин Баттоны хачирхалтай түүх, 2-р хэсэг

Хоёр.

“Өглөөний мэнд” хэмээн ноён Баттон Чизапикийн Барааны Дэлгүүрийн худалдагчтай мэндлэь. “Би хүүхэддээ хувцас авмаар байна” 

“Хүүхэд чинь хэдэн настай вэ?”

“Зургаан цаг орчим”

“Нярай хүүхдийн тасаг тэр хойгуур байгаа”

“Яагаад, тэр ч надад хэрэгтэй газар арай л биш байх даа. Тэр их том л доо. Бүүр асар том.”

“Тэнд том хүүхдүүдийнх ч байгаа”

“Хөвгүүдийн хувцасны тасаг хаана билээ?” хэмээн ноён Баттон дороо займчив. Энэ худалдагч тэрний ичгүүртэй нууцыг гадарлачихсан шиг санагдана. 

“Тэнд байгаа”

“За – “ тэрээр эргэлзлээ. Хүүгээ эрчүүдийг хувцасаар хувцаслах нэг л эвгүй санагдав. За байз, түүнд томхон шиг эрэгтэй хүүхдийн хувцас өмсгөөд, тэр урт сахлыг тайраад, буурал үсийг нь хүрэн өнгөөр будчих юм бол энэ муухай нууцыг бага ч атугай дарж өөрийгөө хүндэтгэх сэтгэлээ жаахан ч гэсэн хадгалах боломжтой юм биш үү, Балтиморын нийгэмд эзлэх байр суурийг үл тооцоод тэр шүү дээ.

Хөвгүүдийн хувцасны тасгийг сандран нэгжээд дөнгөж төрсөн Баттонд таарах хэмжээ олсонгүй. Тэр дэлгүүрт бурууг тохлоо. Мэдээж энэ бол тус дэлгүүрийг буруутгууштай тохиолдол байсан юм чинь.

“Хүү тань хэдэн настай гэлээ?” хэмээн худалдагч сонирхон асуув.

“Тэр зу... арван зургаан настай.”

“Өө, өршөөгөөрэй. Би таныг зургаан цагтай гэж хэллээ гэж бодоод байсан. Өсвөр насныхны хувцас хажуугийн тасагт бий.”

Ноён Баттон цөхрөнгүй эргэлээ. Тэгснээ зогтусаад, царай нь гэрэлтээд цонхон дээр байгаа хүүхэлдэй рүү хуруугаараа чичигнүүлэн заав. “Тэр байна!” хэмээн хашгараад “тэр хүүхэлдэйний хувцсыг авъя”

Худалдагч гөлөрч орхив. “Яагаад? Тэр чинь хүүхдийнх биш багт наадмаар хүүхэд болж өмсдөг хувцас шүү дээ. Та бараг өөрөө өмссөн ч болно” гэж тэрээр эсэргүүцэн хэлэв. 

“Зүгээр л боогоодох. Би наадхыг чинь авмаар байна” гэж үйлчлүүлэгч нь сандран тушаав.

Гайхаж хоцорсон худалдагч ёсчлон гүйцэтгэлээ.

Ноён Баттон эмнэлэгт эргэж ирээд боодолтой хувцсыг хүү рүүгээ бараг шидэж орхив. “Май наад хувцаснуудаа ав.”

Хөгшин эр боодолтойг задалсанаа гайхсан маягтай харав.

“Надад нэг л тэнэг харагдаад байна даа” гэж гомдоллож эхлэв. “би нэг тийм сармагчин шиг харагдмааргүй л санагдаад бай...”

“Чи угаасаа намайг сармагчин шиг харагдуулчихлаа.” хэмээн ноён Баттон хилэгнэн орилов. “Чиний тэнэг харагдах хамаагүй. Наадхаа өмсөхгүй бол би, би, би чамайг алгадна шүү.” Сүүлийн шийдвэрлэх үгийг хэлснийхээ дараа сандран шүлсээ залгисан боловч оновчтой үг хэлсэн гэдэгтээ итгэлтэй байлаа.

“За ойлголоо, аав аа. Та арай удаан амьдарсан юм чинь мэдэж байгаа байлгүй дээ. Хэлснээр тань болъё” хэмээн хөгшин эр дуулгавартай хүүгийн аягийг ав хавгүйхэн дуурайна.

"Аав" гэдэг үгийг сонсоод ноён Баттон яг л түрүүчийнх шигээ дагжин цочив.

“Алив тэгээд хурдалж үз.”

“Хурдалж байна аа, аав аа.”

Хүү нь хувцаслаад дууссаныг хараад ноён Баттон гутарч орхив. Урт эрээн оймс, ягаан өмд, өргөн цагаан зах бүхий бүстэй цамц. Харин цамцны дээгүүр хүүгийн эрүүнээс бүсэлхий хүртэл урт цайвар сахал унжина. Тааламжгүй дүр зураг.

“Байз!”

Ноён Баттон эмнэлгийн хайчийг шүүрч аваад сахалны ихээхэн хэсгийг тайрч орхив. Ингэж сайжруулаад байхад ч хүүгийн харагдах байдал олигтой дээрдсэнгүй. Сэгсгэр үс, ус гүйлгэнэсэн нүд, эртний гэмээр шүднүүд тун хөгжилтэй харагдах хувцаснаас нь эрс ялгарч харагдана. Гэсэн хэдий ч ноён Баттон зөрүүдлэсэн хэвээр гараа сунгаж “Алив дагаад яв!” гэж тушаав. 

Хүү нь түүний гараас итгэл дүүрэн атгалаа. “Та намайг хэн гэж нэрлэх вэ? Аав аа?” хэмээн эмнэлгээс гарах зуур хоолой чичрүүлэн асуув. “одоохондоо бэйби гэхиймүү? Яахав гайгүй нэр олтлоо?”

Ноён Баттон амандаа бувтнав. “Мэдэхгүй байна аа, чамайг ер нь Метусэла гэж нэрлэнэ ээ”

Бэнжамин Баттоны хачирхалтай түүх, 1-р хэсэг

Нэг.

1860-аад оны үед гэртээ амаржих явдал энгийн гэж тооцогддог байлаа. Одоо үед бол миний сонссоноор анагаахын дээд бурхдын зүйлчилсэний дагуу нярай багацуулын анхны уйлаан эмнэлгийн, ялангуяа загварлаг эмнэлэг байвал бүр сайн, мэдээгүйжүүлэх чадвартай агаарт цуурайтах ёстой болсон гэнэ. Тиймээс ноён болон хатагтай Рожер Баттоныхон 1860 оны зун цагт ууган үрээ эмнэлэгт амаржуулахаар шийдэхдээ тухайн үеийн моодноос багаар бодоход 50 жил түрүүлж явсан байна. Энэхүү цагаа олоогүй олоогүй үйлдэл нь миний одоо танд ярих гэж байгаа түүхтэй холбоотой эсэхийг харин хэлж мэдэхгүй юм.

Юу ч гэсэн болсон явдлыг сонсоод юу гэж үзэхээ өөрсдөө шийдэцгээнэ биз дээ.

Рожер Баттоныхон Иргэний дайны өмнөх Балтиморт нийгмийн болоод санхүүгийн хувьд тун атаархууштай байдалд байсан юм. Энэ ч гэр бүл, тэр ч гэр бүл гээд тухайн үеийн Өмнөдийн хүмүүсийн сайн мэдэх, нэр хүндтэй нь хамт элдэв гишүүнчлэл болон хүндэтгэл дагалдаж байдаг Өмнөдийн Холбоотнуудыг ихэвчлэн бүрдүүлж асан сурвалжтангуудтай садан төрлийн сүлбээтэй байж билээ. Хүүхэд гаргах ёстой гэсэн хуучны сайхан уламжлалын дагуу гаргаж байгаа эхний хүүхэд болохоор ноён Баттон зайлуул аргагүй балмагдаж байлаа. Хүү гараасаа тэгвэл Коннектикутын Йэлийн Коллежид оруулах юмсан гэж мань эр сэм хүснэ. Тус сургуульд өөрөө дөрвөн жилийн турш “Кафф” хэмээх хочоороо алдартай байж билээ.

Тэмдэглэлт үйл явдал тохиохоор сонгогдсон есдүгээр сарын тэр нэгэн өглөө тэрээр зургаан цагт босч, тун цэмцгэр ёслолын хувцсаан өмсөөд Балтиморын гудамжуудыг сүлжин эмнэлгийн зүг шөнийн харанхуйд шинэ амьдрал үүссэн болов уу гэж бодсоор яаран таваргаж гарлаа.

Мэрилэндийн Ноёд, Хатагтай Нарын Хувийн Эмнэлгээс яг нэг зуун ярд зайнд тэрээр өөрийн гэр бүлийнхний эмч Кийн эмчийг эмч нарын мэргэжлийн түгээмэл зуршил болсон гар угаах мэт хөдөлгөөнөө хийн шатаар уруудаж байхыг олж харлаа.

Рожер Баттон Болон Түүний Нөхдийн Хангамжийн Бөөний Худалдааны Компанийн Ерөнхийлөгч Ноён Рожер Баттон тухайн үеийн Өмнөдийн жентелмэн хүнээс гарч боломгүй хөдөлгөөн хийн Кийн эмч рүү гүйж эхлэв.

“Кийн эмч ээ, хүүе Кийн эмч ээ” хэмээн тэрээр дуудна.

Эмч түүнийг сонсоод эргэж харан ноён Баттоныг хүлээн зогсоход эмнэлгийн хүний ширүүн царайнд нь ихээхэн сонирхолтой хувирал үүсчээ.

“Яасан бэ?” хэмээн амьсгаагаа дарж ядсаар ноён Баттон асуугаад үргэлжлүүлэн “Юу болов? Тэр гайгүй юу? Хүү юу? Хэн бэ? Юу?” гэж асуултаар буллаа.

“Ойлгомжтой яриач” хэмээн Кийн эмч нэлээн цухалдангуй өнгөөр асуултыг нь таслав.

“Хүүхэд мэндлэв үү?” гэж ноён Баттон царайчиллаа.

Кийн эмч хөмсгөө зангидлаа. “Аа, тэгсэн гэх үү дээ, хмм, тэгж хэлж болох л юм” гэж хэлээд тэрээр ноён Баттон руу дахин жигтэй харц шидлээ.

“Эхнэр маань зүгээр биз дээ?”
“Тийм ээ”
“Хүү юу, Охин уу?”

“За болж үз! Одоо хангалттай” гэж Кийн эмч цухалдсанаа орилж “Өөрөө очоод харахгүй юу. Арай дэндүү юм!” Сүүлийн үгийг бараг нэг амьсгаагаар дуржигнуулснаа цааш эргэн амандаа бувтнаж эхлэв. “Ийм хэрэг миний мэргэжлийн карьерт тус болно гэж та бодож байна уу? Ахиад нэг байх юм бол ч намайг нэг мөсөн сүйрүүлнэ дээ, ер нь хэн ч байсан сүйрнэ дээ”

“Юу болоо вэ? Гурван ихэр төрөө юу?” хэмээн ноён Баттон эрэлхийлэв.

“Үгүй, гурван ихэр биш. Дахин хэлэхэд та өөрөө очоод хар. Тэгээд өөр эмч олж аваарай. Залуу минь би таныг энэ хорвоод тосч авч байсан. Танай гэр бүлийнхнийг дөчин жилийн турш эмчилсээр ирсэн. Тэгэхдээ одоо танайхаас харьцаагаа тасламаар байна. Таныг болон танай садангийнхнаас хэнийг ч дахиж хармааргүй байна. Үүрд баяртай.”

Ингэж хэлээд тэрээр огцом эргэн ганц ч үг хэлэлгүйгээр замын хажууд зогсож байсан сүйхэндээ суун алга болж өглөө.

Ноён Баттон явган зам дээр мэл гайхан, толгойноосоо хөлөө хүртэл салгалан зогсоно. Ямар будлиан болоод өнгөрчихөв? Мэрилэндийн Ноёд, Хатагтай Нарын Хувийн Эмнэлэг рүү орох хамаг хүсэл нь гэнэт алга болчихоод нэлээн байж байгаад арай гэж өөрийгөө хүчлэн байж довжоон дээр хөлөө зөөж ядан орж эхэллээ.

Танхимын бүүдгэр гэрэлд сувилагч бүсгүй ширээний ард сууна. Ичгүүрээ нууж ядан шүлсээ залгисаар ноён Баттон түүн рүү дөхөв.

“Өглөөний мэнд” хэмээн сувилагч бүсгүй түүн рүү тааламжтайяа мишээн мэндэллээ.
“Өглөөний мэнд. Би... би ноён Баттон байна”

Энийг сонсоод хөөрхий охины нүүрэнд хэлмэгдэн айх байдал үзэгдэв. Хөл дээрээ давхийн босохдоо эгээтэй л танхимын тааз хүртэл дүүлчихсэнгүй. Өөрийгөө арай гэж байран дээрээ зогсоож чадаж байх янзтай.

“Би хүүхдээ хармаар байна” хэмээн ноён Баттон нэхэв.

Сувилагч бүсгүй балмагдан тэрүүхэндээ чарлаж үзлээ. “Аа, нээрээ тийм, мэдээж бололгүй яахав” хэмээн замбараагүй хашгачиж эхлэв. “Дээшээгээ. Тийм, баруун шатаар дээшээгээ гар. Яваач... ДЭЭШЭЭГЭЭ!”

Бүсгүй гараараа явах чигийг нь зааж өгсөн учраас ноён Баттон зориг муутайхан эргэсээр хоёрдугаар давхар луу гарч эхлэхэд магнайных нь хүйтэн хөлс нь чийхарсан байлаа. Дээд давхарт өөр лүү чиглэсээр түмпэн барин ирсэн өөр нэг сувилагчид нэрээ хэллээ, “Би ноён Баттон” гэж арай гэж хэлээд “Би өөрийнхөө....”

Дүнннн. Түмпэн шалан дээр их чимээ гарган унаад шат руу өнхөрч эхлэв. Тан.. Түнн.. гэхчилэн нөгөө түмпэн эгээ л эрхэм ноёны айдсын хэмнэлийн дагуу дуу гаргасаар унаж байлаа.

“Би өөрийнхөө хүүхдийг хармаар байна!” хэмээн ноён Баттон бачимдан хашгарав. Хариугүй ухаан алдах гээд байж л дээ.

Түннн. Түмпэн доод давхрын шаланд хүрчээ. Сувилагч бүсгүй арай гэж өөрийгөө эзэмдэв бололтой ноён Баттон руу үнэн сэтгэлээсээ зэвүүцсэн шинжтэй харц чулуудав.

“За яахав, ноён Баттон, тэгдэг юм байж. Энэ бүхэн биднийг ямар эвгүй байдалд оруулсаныг та мэддэгсэн бол. Арай дэндүү юм. Энэний дараа манай эмнэлгийн нэр хүнд хэзээ ч өмнөх шигээ байхгүй байх...” хэмээн намуухан бөгөөд чичигнэсэн хоолойгоор үглэж эхлэхэд нь ноён Баттон:

“Хурдлаад өгөөч эээ! Би тэвчихгүй нь..” хэмээн яриаг нь таслав.

“За тэгвэл ноён Баттон, ийшээ явна уу.”

Мань эр бүсгүйг даган гэлдэрлээ. Урт хонгилын мухрын зүсэн зүйлийн уйлаан майлаан болсон өрөөнд тулав. Дашрамд хэлэхэд энэхүү өрөөг сүүлийн үеийн ярианы хэлэнд “уйлаан майлааны өрөө” гэж нэрлэх болсон гэлцдэг юм шүү. Тэд орцгоолоо.

“За тэгээд, аль нь минийх вэ?” гэж ноён Баттон давчдан асуув.
“Тэр байна!” хэмээн сувилагч заалаа.

Ноён Баттон хурууг нь дагуулаад харахад үзэгдсэн зүйл нь энэ байлаа. Том гэгчийн хөнжлөөр ороогоод нярайн орон дээр тал биеэрээ чихэгдээд суучихсан дал орчим насны хөгшин эр. Тачирхан үс нь бараг цал буурал, эрүүнийх нь буурал өнгөтэй сахал нь цонхноос сийгэх хүйтэн салхинаа нааш цааш намирна. Тэрээр ноён Баттон руу манарсан харцаар сүүмийн ширтэнэ.

“БИ ГАЛЗУУ ХҮН ШИГ ХАРАГДААД БАЙНА УУ?” хэмээн ноён Баттон бархирлаа. Түрүүхний айдас нь одоо хилэн болж хувирав. “Эмнэлгийнхний тэнэг тоглоом хийж болохоор хүн шиг харагдаад байна уу?”

“Бидэнд л лав тоглоом шиг санагдаагүй” хэмээн сувилагч мөн хатуухан өнгөөр хариулав. “Мэдээж таны галзуу үгүйг мэдэхгүй ч энэ бол таны хүү гэдгийг ямар ч байсан мэдэж байна.”

Ноён Баттоны магнайн хүйтэн хөлс бүүр ч нэмэгдэв. Нүдээ аниад, дахин нээж, тогтож харав. Алдаа алга аа, гурвыг хориор үржүүлээд арвыг нэмсэн настан буурал, гурвыг хориор үржүүлээд арвыг нэмсэн юм шиг харагдах хүү, нярайн орон дээр хөлөө унжуулаад сууж байна.

Хөгшин эр тэр хоёр луу ээлжлэн дуугүй ширтэж байснаа маш хөгшин бөгөөд цахиртсан хоолойгоор дугарав. “Та миний эцэг үү?”

Ноён Баттон, сувилагч хоёр салгалтлаа цочлоо.

Хөгшин эр гомдолтойёо үргэлжлүүлэн ярив: “Хэрвээ та мөн бол намайг эндээс гаргамаар байна, гаргадаггүй юм аа гэхэд ядаж нэг тухтайхан шиг савлууртай сандал авчраад өгмөөр байна.”

“Ямар гээчийн газраас ирсэн юм бэ, чи? Хэн бэ чи?” хэмээн ноён Баттон бачимдан хашгарав.

“Яг хэн гэдгээ би хэлж чадахгүй л дээ. Яагаад гэвэл би мэндлээд хэдхэн цаг л болж байгаа, гэхдээ ямар ч байсан овог маань Баттон болох юмдаг” хэмээн хөгшин эр гомдонгуй өнгөөрөө үргэлжлүүлэн гоншгонов.

“Муу худалч! Зүсээ хувиргасан луйварчин!”

Хөгшин эр ядарсан байдалтай сувилагч руу эргээд “Дөнгөж хорвоод мэндэлсэн үрээ ийм маягтай хүлээж авах ч гэж дээ. Буруу гэдгийг нь хэлээд өгөөч” хэмээн сул хоолойгоор гуйв.

“Та буруу бодож байна, ноён Баттон.” гэж сувилагч ширүүн хэллээ. “Энэ бол таны хүүхэд. Та түүнийгээ сайн хүмүүжүүлэх болно. Түүнийг аль болох хурдан, болж өгвөл өнөөдөр, гэр лүүгээ авч яваач ээ гэж бид хүсэх байна.”

“Гэр ий?” хэмээн ноён Баттон сэжиглэнгүй асуув.

“Тийм ээ, энд байлгаж чадашгүй нь ээ. Бид үнэхээр чадахгүй, яагаав нөгөө?”

“Надад бол таалагдаж байна” гэж хөгшин эр дахин гоншгонов. “Чимээгүйхэн залуу хүүхдүүдийг бол энд байлгаж болно оо. Энэ их уйлаан майлааны дунд би бүүр цурам хийж ч чадсангүй. Идэх юм өгөөч гэсэн чинь надад эд над лонхтой сүү өгч байгаа юм даа!” хэмээн эсэргүүцлээ илэрхийллээ.

Ноён Баттон хүүгийнхээ ойролцоох сандал дээр нүүрээ даран суулаа. “Ээ бурхан минь!” гэж цочирдон балмагдсандаа амандаа үглэнэ. “Хүмүүс юу гэж бол оо? Би яах вэ?”

“Та юу ч гэсэн гэртээ аваачих хэрэгтэй дээ” хэмээн сувилагч санал болгов. “маш яаралтай!”

Зовж шаналсан эрийн нүдний өмнө жигшүүрт дүр зураг амилан гарч ирэв, тэрээр хүн ам багширсан гудамжаар хажуудаа энэ хачин балиар хэлбэртэй зүйлийг дагуулан алхаж явна.

“Чадахгүй нь ээ, чадахгүй нь” хэмээн тэр гоншгононо.

Хүмүүс түүнийг зогсоогоод ярилцана. Тэр юу хэлэх вэ? Энэ, энэ-далан настныг танилцуулах хэрэгтэй болно шүү дээ. “Энэ миний хүү, өнөө өглөө төрсөн”. Тэгээд хөгшин эр хөнжлөөрөө сайн ороож аваад үргэлжлүүлэн сажилцгааж эхэлнэ, хөл үймээнтэй дэлгүүрүүдийн гадуур, боолчуудын зах – гэснээс ноён Баттоны сэтгэлд хүү нь хар арьстай байсан болоосой гэсэн харуусал халти ороод гарав – баячуудын тансаг байрнуудын гадуур, хөгшин настны асрамжийн газрын гадуур...

“Алив! Сэргэ дээ” хэмээн сувилагч тушаав.

“За байзаарай. Би энэ хөнжлөөр биеэ ороогоод гэрээдээ харина гэж бодож байгаа бол та бүхэн том эндүүрч байна шүү” хэмээн хөгшин эр гэнэт тунхаглалаа.

“Нярай хүүхдүүдийг хөнжлөөр л ороодог шүү дээ”

Хөгшин эр тасхийлгэснээ нэг цагаан өнгийн живхийг хилэнтэйеэ харууллаа. “Хараач! Энийг надад өмсгөх гээд байгаа юм даа”

“Нярай хүүхдүүд бүгд наадхыг чинь өмсдөг” хэмээн сувилагч зарчимтайгаар хариуллаа.

“За тэгвэл, энэ нярай хүүхэд хоёрхон минутын дараа юу ч үгүй зогсох байх шүү. Энэ хөнжил чинь загатнуулаад байна. Ядаж даавуу өгчихөж болоогүй юм байх даа”

“Наадахтайгаа байж бай! Наадахтайгаа байж бай!” гэж ноён Баттон сандран хэллээ. Тэрээр сувилагч руу эргэн “Одоо яах вэ?” хэмээн асуув.

“Хотын төв рүү очоод хүүдээ хувцас худалдаж ав даа”

Ноён Баттоны хүүгийн хоолой танхимаар нэг цуурайтлаа: “Аав аа, нэг таяг. Би таягтай болмоор байна”

Ноён Баттон гадна хаалгыг хар хүчээрээ тас саван гарч одлоо...

Миний багын бодол

Багадаа би их юм бодомтгой хүү байсан юм. Ном их уншдаг байсан болохоороо номон дээрхтэйгээ төстэй явдлуудыг дотроо ургуулан бодож суудаг асан. 

Амьдралын тухай

Үхлийн тухай би нэг удаа их удаан бодож байсан юмдаг. Амьдрал бол үхлийн үүдний өрөөн дэх хүлээлт гэж нэг газраас уншаад тэрэндээ бат итгэж бушуухан энэ амьдралыг дуусгаж дараагийнх руугаа орохсон гэж их яарах үе бас нэг хэсэг байсныг одоо бодохоор аймаар санагддаг юм. Ная гаран наслаад амьдралын хамаг юмыг үзэж дууссан хүн аятай амьдралаас уйдаж хэсэг явж байв. Зайлуул тэгэхэд бодож байснаа гүйцээсэн бол хайр дурлал, секс, гэр бүл хамгийн гол нь хүүхэдтэй байхын жаргалыг мэдэлгүй нөгөө ертөнцөд очих байж. Тэгээд хамгийн харамсалтай нь нөгөө ертөнцийн жаргалыг харьцуулах жишиг байхгүй учраас энэ хоёр ертөнцийг үнэлэх үнэлэмж байхгүй болох байж гэж бодохоор нэг л онцгүй. Энэ ертөнц маань нөгөөгөөс юугаараа илүүг би мэдэхгүй ч ядаж энд маань ийм юм байсан шүү гэсэн мэдээлэлтэйгээр тийшээ очихыг би одоо илүүд үзэж байгаа.

Тэр үед юу үзэж туулчихаад амьдралаас тэгтлээ уйдсанаа би одоо санадаггүй юм. Өвчин зовлон аз болоход намайг болон миний ойр тойрныхныг дайралгүй тойрч байсан. Үхэл хагацал зуурдаар биш ирдэг жамаараа ирж явж байсан. Бүтэлгүй дурлал битгий хэл дурлах, хайрлах гэдэг үгийг би зүгээр л монгол хэлний үгсийн сангийн жирийн нэг үг гэж боддог байсан. За тэр сексийн таашаал гэдгийг мэдрэх нь бүү хэл "хүүхэн" гэдэг үгийг хэлэхээсээ ичиж нүүр улайдаг байсан гэж бод. Амьтан хүнд дээрэлхүүлж байсан уу гэж үү? Үгүй чиш. Их сургуулийн 4 дүгээр күрсдээ л анх хүнтэй зодолдож, зодуулж үзэж байсан. Энэ блогийн хаа нэгтэй тэр талаараа дэлгэрэнгүй бичиж байсан санагдаж байна. 

Ямартаа ч амьдралаас нэгэнтээ их уйдаж, үхэл ямар байдаг бол гэж их бодож байсан юмдаг.

Үхлийн тухай

Дээр хэлсэнчлэн үхлийг би амьдралын дараагийн шат гэж боддог байсан юм. Үхэл гээд бодохоор асар том, уудам, харанхуй, ер бусын нууцлаг. Нууцлаг учраас аливаа сониуч хүмүүсийг соронз адил татдаг байсан байх. Хэрвээ би эрдэмтэн байсан бол Франкеншэйн шиг туршилт хийж үхсэнийг амьдруулах оролдого хийж, тэднээс амьдралын дараа юу болсоныг дэлгэрэнгүй лавлах байсан байх даа. Нээрээ амьдралын дараа гэж хэлсэнийх нэг бодлоо тулгачихъя. Хүмүүс үхлийн дараах амьдрал гэж их ярьдгийг би хувьдаа буруу гэж боддог. Амьдрал нь дуусч байгаа учраас амьдралын дараах үхэл гэж ярьвал их зохимжтой юм болов уу? Нэгэнт амьдрал нь төгсөж үхэл залгаж байгаа учраас тэр шүү дээ.

За тэгээд амьдрал онцгүй санагдсан учраас би үхэх талаар бодож эхэллээ. Үхэх их олон арга байдгийг угаасаа мэдэж цөхөх юм байхгүй байсан. Амиа хорлож байгаа хүмүүс ихэвчлэн өндрөөс унах, өөрийгөө боомилох, судсаа ханах, эм уух зэрэг аргуудаас сонгодог байсан байх. Өндрөөс унахыг би шууд хасч хаясан. Яагаад ч юм хүний амьдралын сүүлчийн хором зуун шиг удаан өнгөрдөг байх гэж би бат итгэж байсан болохоор зуун жил унахыг хүсээгүй байх л даа. Тэгээд урдаас улам ойртон ирж байгаа хатуу асфальтан хучлагатай талбай нэг их хүсээд байхаар зүйл биш санагдсан гэх үү дээ. Өөрийгөө боомилохыг ч би бас эхний бодолтоор хассан. Санаандгүй байдлаар өөрийнхөө хоолойг нэг удаа хальт боох шахаж байсан болохоор тэр эвгүй дурсамж намайг хорьж дийлсэн байх. Ер нь тэгээд намайг олсон хүнд нус, нулимс, шүлс, баасандаа хутгалдсан, тэгээд хэл нь алд дэлэм унжсан дүр зураг тэгтлээ таалагдана гэж бодоогүй л дээ. Эм уух гэдэг аргыг би санхүүгийн боломжоос шалтгаалаад хассан. За тэгээд мөнгө олдсон ч бай, нэг муу арван жилийн сурагчид нойрсуулах эм тэгж олноор өгөх аптек олдох байсан уу үгүй юу гэдэг бас л эргэлзээтэй. Ямар кинон дээр гардаг шиг аскорбины хүчил их хэмжээгээр идэлтэй нь биш. 

Тэгээд хамгийн зовлон багатай бөгөөд боломжтой хувилбар нь дүүрэн ваннтай усанд орж хэвтэж байгаад судсаа ханах л юм байна даа гэж би эцсийн дүгнэлтэд хүрэв. За тэгээд яг яаж үйлдвэл дээр байдаг бол гэж хэсэг бодов. Гарын бугалган тус газар хөндлөн ганц хэрчээд хаявал их цус гарч байгаа тухай кинон дээрээс харсан. Тэгэхдээ тэр буруу гэж би бодож байлаа. Яагаад гэвэл судас жоохон газраа зүсэгдэх учраас их хэмжээний цус бүлэгнэж цус алдалтыг зогсоох байх гэж. Тиймээс үүнийг хийх зөв арга бол хоёр гарын судсыг туушид нь их урт огтолж доош унжуулах. Ингэснээр их хэмжээний цус богино хугацаанд алдаж, улмаар үхэх боломжтой.

Ингэж бодоод би хэзээ үхвэл зохимжтой талаар хэсэг бодов. Өглөө үхвэл хүмүүсийг ажилдаа явахад саад болох юм байна. Өдөр үхэхээр ганцаараа бас жаахан эвгүй юм байна. Орой үхэхээр ажлаасаа ядраад ирж байгаа хүмүүст бас л саад болох юм байна. Шөнө гэхээр бас хүмүүсийг унтуулж амраахгүй гэх зэргээр бодож байгаад ер нь өдөр нь дээр юм байна гэж шийдэв. 

Шийдвэрийн тухай

За тэгээд нэг сайхан нартай өдөр үхнэ дээ гэж бодсон чинь амьдрал жигтэйхэн амттай санагдаад эхлэв ээ. Энэ нар, сар, мод, уулсыг амьдралынхаа хамгийн сүүлийн удаа харж байгаа гэж бодохоор хайран санагдаад, хараад л баймаар болж эхлэв. Хүүхдийн инээд, хүмүүсийн бужигнаан, дуртай кино, эмээ өвөө, аав ээж, хайртай дүү нар минь... Надаас хойш яана даа гэсэн өрөвчхөн бодол санаанаас гарахгүй. Харахаар л өрөвдөөд эд нар минь яана даа гэж. Тэдний амьдралыг өөрийгөө байхгүйгээр төсөөлж үзлээ. Угаасаа одоо байгаагаас нэг их онцын ялгаагүй санагдав. Бүгд л байгаараа байж байх юм. Яахав ам бүл 5 гэж л бүртгүүлэх юм даа. 

Бүхэл бүтэн хүн байхгүй болоод байхад энэ айлын юу ч өөрчлөгдөхгүй байна гэнэ ээ гэж би хилэгнэн бодов. Тэгээд буруутанг хайлаа. Мэдээж надаас өөр хэн байхав дээ. Айлын том гэдгээ мэддэг ч тэр үүргээ гүйцэтгэдэггүй нь надад айхтар харамсалтай санагдав. Дүү нартаа үлгэр дуурайл болох ёстой хүн чинь байгаа байхгүй нь мэдэгдэхгүй орчлонгийн үнэт зайг дэмий бөглөөд явдаг болохыг мэдээд их уур хүрч байна аа. Мэдээж хэнд ч хэрэггүй амьдарч байгаа юм чинь миний үхэл бас хэнд ч харуусал авчрахгүй. Намайг үхсэний дараа хэн ч дурсахгүй. Миний гэх юм хойно маань үлдэхгүй гэсэн харамсалтай үнэн намайг гүйцээд ирэхийн алдад би ерөөсөө үхэхээ түр хойшлуулъя гэж бодлоо. Тэртэй тэргүй хэзээ ч үхэж болох юм чинь ядаж хэсэг хүнд хэрэгтэй амьдраад авъя гэж шийдлээ. 

Тэр өдөр үхлийн тухай хэсэг бодсон бодол маань амьдрах юм бол олигтойхон шиг амьдрах хэрэгтэй гэсэн шийдвэрээр дуусч билээ.

Шинэ блог

Блогоо хайхрахаа байгаад баахан форумдаад яваад байсан чинь хөөрхий бүүр өнгө алдаад онцгүй болчихож. Хүн амьтан ч орохоо байсан бололтой хогийн өвс ургаад, салхи нэвт үлээсэн балгас аятай сэтгэгдэл төрж байх юм. Нэг тиймэрхүү газрууд байдаг даа. Сүнстэй гэсэн цуу яриа яваад байдаг. Миний мэдэхийн Дамбадаржаагийн тэнд нэг тийм хашаа байшин байдаг юм. Хогийн өвс хашаагаар нь нэг ургачихсан. Байшингийх нь хамаг цонхнууд нь хагарч, гадна өнгөлгөө энэ тэр нь яйрин. Сүнстэй газар гэхээр ер нь тиймэрхүү дүр зураг санаанд ороод байдаг юм.

Сүнс гэснээс хааяа нэг аймшгийн кино үзмээр санагдаад байдаг байсан чинь больчихсон байхын. Айшгийн кино гэж бодохоор л айдас хүрээд байдаг болчихсон байна. Хөгширч байгаагийн шинж үү эсвэл өөр юмных уу?

Нэгэнт аймшгийн киноны тухай эхэлсэнийх тэр талаар хэсэг ярья л даа. Аймшгийн киног хэд ангилж болох юм шиг санагдаж байна. Нөгөө киног гоё кино, муухай кино, бас Энэтхэг кино гэж ангилдаг гэдэг шиг. Эхлээд киноных нь сэдэв. Хүн юунаас айдаг вэ? Мэдэхгүй юмнаасаа айдаг. Зөв. Хүмүүсийн огт мэддэггүй зүйл бол: ҮХЭЛ. Томоор бичихээр сүртэй харагдаж байгааг хэлэх хэрэгтэй байх. За тэгэхээр үхэл гардаггүй аймшгийн кино бараг байхгүй. Тэгэхээр үхлээс гадна юунаас айдаг вэ гэхээр яг процесс нь юм уу даа. Одоо жишээ нь хорт хавдар тусаад үхэж байгаа хүний тухай аймшгийн кино байдаггүй байх гэж бодож байна. Ихэвчлэн алуулж байгаа тухай гардаг. Яаж алуулж байгаагаасаа хамаарч аймшгийн киноны төрлүүд гарч ирж байгаа юм л даа.

Учир битүүлэг тахир дутуу ганцхан хүн нас биенд хүрсэн бүлэг залуусыг нэг нэгээр нь мөрдөж ална. Тэр бүлэг залуус нь дандаа царайлаг хүүхнүүд, булчинлаг залуусаас бүрдсэн байна. Хутга, сүх, заазуур, хөрөө, хадуур мэтээр зэвсэглэсэн эрэмдэгийг гарч ирэхэд бүгд амь тэмцэн зугтах ёстой. Тэгэхгүй эргээд зодолдох юм бол өөр жанр болоод явчихна.  (Аймшгийн кино гэдэг киног үзэхийг зөвлөж байна.) Тэгээд ч хэсэг залуу сайхан хүмүүс хөөрхий нэг царай муутай эрэмдэгийг бүлэглэн зодож танхайрч байгаа нь манай нийгмийн нэгэн салшгүй хэсэг болсон цөөнхийг дээрэлхсэн хэрэг болж улмаар шинэ үеийн хүмүүжилд арилж болшгүй муу нөлөө үзүүлэх болно. Тэгснээс зохиолын дагуу зугтаасан нь дээр. Иймэрхүү кинонууд нэг хэсэг нэлээн гарсан. Техасын цахилгаан хөрөөтэй аллага энэ тэр гээд байна байна. Энэ төрлийн кинонууд хөгжөөд сүүлдээ хүнийг яаж аймшигтайгаар алж байгааг харуулах вэ гэсэн нэгэн төрлийн марафон болж хувирсан. Шарж, түлж, жиргэж, тээрэмдэж энэ тэр гээд... Энэ төрлийн кинонуудыг Хөрөө гэдэг цуврал, Хостэл энэ тэр гэсэн кинонууд төлөөлж байна.

Энэ дээрх төрлийн киноны зарим нэг модификацууд байна л даа. Эрэмдэг хүний оронд мутацид орсон элдэв амьтад байна. Могой, царцаа, шувуу, матар, хүн энэ тэр гээд. Бас амилдаг мануухай, машин энэ тэр гээд. Энэ бүх кинонууд ёс юм шиг үргэлжлэл бий гэсэн ерөнхий сэдэвтэйгээр дуусдаг. Санаа нь бол Evil Never Dies гэж байгаа байх л даа. Тэгэхдээ яг жинхэнэ санаа нь киноныхоо амжилтаас хамаараад дараагийн ангийг хийх нүхээ малтаж байгаа болов уу гэж би хардаж байгаа.

За дээр дурдсан сэдвээс гадна үлгэр домгийн сэдэв аймшгийн киноны салбарт асар том байр суурьтай. Цус сорогчид, амьд үхдэлүүд буюу зомбинууд, вээрвольфийг одоо хүн-чоно гээд орчуулчихдаг болсон байна лээ. Би хаана билээ нэг газар харж байсан Чонын хувилгаан гээд орчуулчихсан байна лээ. Хувилгаан гэдгийг хувилдаг хүн, амьтан гэж ойлговол зохилтой. Тэрнээс бурхан шашны хувилгаан дээдэстэй хамаагүй үг. Бас яг хамаагүй гэж болохгүй юм байна. Тэр хувилгаад чинь хүн байснаа илүү гэгээлэг түвшин рүү хувирч байгаа юм чинь. Ямар ч гэсэн сэдвийн дагуу ярихад, энэ төрлийн кино нэг бодлын халдварт өвчний тухай кино шиг санагддаг болчихоод байгаа. Яг юугаар дамждаг гэхийнб дээ? Халдвар авсан хүний шүлсээр дамждаг байх. Шүлс нь цусаар дамжиж халдвар түгээдэг гэхиймүү? Эдгээр кинонуудын сонгодог жишээнүүд байна л даа Брам Стокэрын Дракула, Вампиртай хийсэн ярилцлага (аймшгийн гэхээсээ драмын төрлийн гэвэл илүү зохилтой), Дракулагийн хүү, охин, эхнэр, байшин энэ тэр гэсэн цус сорогчийн бүлгийн кинонууд, 28 өдрийн дараа, 28 сарын дараа энэ тэр гээд зомбитой кинонууд олон байна.

Өмнөх ангилалтай адилхан зарим нэг модификаци байна. Дээр үед Амьд үхдлүүд гэж гаргадаг байсан нэг киног санаж байна. Dawn of the Dead гээд. Нэг залуу эхнэртэйгээ нэг байшинд ирсэн чинь баахан үхдлүүд амилаад идэх гэж дайраад. Эхнэр нь алуулаад дараа нь толгойгоо барьчихсан бүжиглэж энэ тэр гардаг даа. Тэр кино бол анхных нь хувилбар болов уу гэж боддог юм. Нэгдүгээр анги нь аймшгийнх. Хоёр нь бас бараг аймшгийнх. Гурав дахь нь бол зомбитой, боевик, дээр нь инээдмийн болчихсон. Цус сорогчтой боевикуул бол сүүлийн үед хүчээ авч байгаа. Блэйд трилоги, Андерворлд трилоги, аа бас Резидэнд Ивил цуврал энэ тэр гээд. Энэ хэд бол аймшгийн кино биш гэдгийг манайхан анхаарна биз. Аа бас Үдшийн бүрийгээс үүрийн гэгээ хүртэл гээд нэг кино байдаг байх шүү. Жорж Клүни, Салма Хаек энэ тэр тоглодог. Күинтин Тарантино найруулсан болов уу? Родригэс ч юм уу?

Өөр бас нэг томоохон төрөл байна. Сүнс, хий үзэгдэл, учир битүүлэг нууцлаг зүйлс, эртний хараалууд энэ тэр гээд их олон юмыг багтааж болно. Эхний хоёр төрлийг ихэвчлэн Америкууд хийдэг бол энэ төрөлд Азиуд толгой цохьдог. Сүүлийн жилүүдэд харин Япон, Солонгосын сүнстэй кинонуудыг Америкууд дуурайж хийдэг болоод байгаа. Дээр үед Полтергэйст гээд нэг кино гардаг байсан даа. Спилбэргийнх ч бил үү? Тэр киноны зураг авч байхад зураг авалтын багийнхнаас хүн үхэж байсан энэ тэр гээд яриа байдаг байсан үнэн үү худлаа юу бүү мэд. Хайлааст гудамжний хар дарсан зүүд гээд Фрэдди Крюгэрийн тухай цуврал байна. Сүүлдээ л бүүр панаалтай болчихсон болохоос. Анх гарч байхад нь үзчихээд унтахаас айдаг байж билээ.

Энэ төрлийн нэг өвөрмөц модификаци байна. Юунаас айгаад байгаагаа ойлгохгүй ч дэлгэцэн дээр айж байгаа хүнийг дагаж айх гэдэг. Маань хөгжөөнө гээд баахан эмгэцүүл нэгнийгээ дагаж маань уншдаг шиг. Сонгодог жишээ нь: Блэйр вич прожэкт, Паранормал активити.

Харин энэ төрлөөр боевик кинонууд хийгдээгүй юм байхдаа?

Сүүлийн үед гоё аймшгийн кино гарахаа байжээ. Шалтгаан нь юу вэ? Хүмүүс айхаа больчихсон юм уу? Гоё оригиналь санаа гарахгүй байна уу? Минийхээр бол аль аль нь байх шиг байна. Аймшгийн кино үзсээр байгаад хүмүүс сүүлдээ дөжирсөн байна шт. Кинонкомпаниуд аймшгийн төрлийн кинонуудыг хэтэрхий сайн хийснээр босгоо өндөр тогтоочихоод одоо өөрсдөө тэрнийгээ давж чадахгүй бүдрээд байна л даа.

Аа нээрээ аймшгийн биш ч гэсэн хүн айлгах зориулалттай триллэр, саспэнс энэ тэр гэсэн төрлүүд байна. Энэ төрлийн киноноос миний хамгийн дуртай найруулагч бол мэдээж Альфрэд Хичкок. Хүмүүст хамгийн их мэдэгдсэн кино нь Психо, Арын цонх, Вертиго. Гайхамшигтай кинонууд шүү.

За за залхуу хүрчлээ. Дараа бичье. Уг нь блогийнхоо тухай бичье гэж орж ирсэн юмсан.

Багын явдал, ноймор хэд ч юм бүү мэд

Сая Мэндээгийн блогийг үзэж яваад хуурай дүү нарынхаа нэг болох Югигийн блог руу холбироод орчихлоо. Миний тухай бичсэн хэсгийг нь уншиж байсан чинь сэтгэгдлүүд дунд нь дүү охины маань бичсэн юм явж байх юм.

Миний багын олон хөгтэй явдлуудын нэгийн тухай бичсэн байна. Би өөрөө энд оригоор нь бичсэн нь дээр байх гэж бодлоо.

Тэртээ наяад оны сүүл хавьцаа болсон явдал. Монгол улс ардчилал энэ тэр гэж хараахан мэддэггүй байсан үе л дээ. Манай аав намын хорооны өсөж яваа ирээдүйтэй боловсон хүчин гэгдэж байсан гэж байгаа. Тэр үед айл болгон Ленин болон Сүхбаатарын цээж барималтай байх ёстой гэж арай байгаагүй байх тэгэхдээ намын ирээдүй болсон боловсон хүчний хувьд аавд маань байх нь зүй ёсны хэрэг байсан болов уу гэж би сүүлд нь бодож байсан юм.

Манай холын хамаатны нэг залуу, Нямсүрэн гэдэг байсан байх аа нэрийг нь, манайд гипсээр хийсэн хоёр цээж баримал авчирч өгсөнийг би их сайн санадаг юм. Би дүү охин болон бага эрэгтэй дүүтэйгээ гурвуулаа гэртээ цоожлуулж үлддэг. Охин дүү маань нас нэлээн балчир хэдий ч хүүхэд өлгийдөж тэвэрдэг гэдгийг мэдэх хэмжээний болсон байсан нь Сүхбаатарын хувьд тун харамсалтай байсан байх. Эрэгтэй дүү бид хоёр цонхны тавцан дээр гарч зогсоод гадаа тоглож байгаа хүүхдүүдийг харж атаархах дуртай байлаа.

Дүү охины рост хүрэхгүй байсан болохоор доороос орилоод бид хоёрыг тухтай атаархуулахгүй байсан тул би бууж шат хийж өгөх болов. Надад шаардлагатай материал байхгүй байсан болохоор гарын доорх бэлэн материалуудыг ашиглах болсон юмдаг. Сүхбаатар, Ленин хоёрын цээж баримал ямар нэгэн юманд жинхэнээсээ хэрэглэгдэнэ гэж анхнаасаа төлөвлөгдөөгүй байсан учраас дүү охин дараа нь эрэгтэй дүүг зулай дээр нь гишгэхийг тэсвэрлэх хүч Ленин багшид байгаагүй болов уу. Тэрээр хагарч орхих нь тэр.

Ленин багшийн хойноос бид гурав хэсэг гашуудан зогссоны эцэст паарны арын хөндийд нутагшуулж орхиод өдөр тутмын ажил руугаа эргэн орлоо. Дүү охин Сүхбаатарыг ихэд энхрийлэн өлгийдөж тоглодог байсныг би дээр хэлсэн байх. Сүх жанжин тэр өдрөө юм уу эсвэл өөр өдөр өнгөрсөн үү би сайн санахгүй байна. Ямартаа ч Ленин багшийн оршин буй газар нутаглуулсан юм.

Аав ээж хоёр цээж барималыг үгүйлэлгүй нэлээн удав. Нэг өдөр аав надаас баримлуудыг хаана байгааг асуухад би огт нүдээ цавчилгүйгээр "Нямсүрэн ах ирээд аваад явчихсан шт" гэж хэллээ. "Яасан сонин юм? Өөрөө өгчихөөд буцаагаад авчиж байгаан байх даа?" гэсээр аав маань яваад өгсөн. Би ер нь яг төлөвлөөд худлаа хэлэхээрээ баргийн хүнийг үнэмшүүлчихдэг хүн л дээ. Хар багын л тийм байсан. Харин гэнэдүүлж асуух юм бол үнэнээс өөр юм хэлж чаддаггүй. Ер нь худлаа хэлэхдээ огт баригдахгүйгээр худлаа хэлдэг байх хэрэгтэй гэж үздэг хүн л дээ. Тэгж чадахгүй бол худлаа хэлээд хэрэггүй гэж...

Ээж хааяа нэг их цэвэрлэгээ хийдэг байлаа. Нэг өдөр, намайг байхгүйд л юм шиг байгаам, их цэвэрлэгээгээ хийж байсан чинь паарны ард нэг юм цайраад байна гэнэ шүү. Гараа оруулах гэсэн чинь багтдаггүй. Аргаа ядаад эрэгтэй дүүг дуудсан гэнэ. Нөгөөх нь ч гүйгээд ирж. Паар луу заагаад ард нь байгаа цагаан цаасыг аваадах гэж гэнэ. Дүү ч сүнс сүүдэр харсан аятай бархираад л хойшоогоо цахлаад зүтгэчихсэн гэсэн. Сайн далдалсан гэж бодож байсан хэрэг нь илэрч байгаа юм чинь арга ч байж уу.

Эцсийн эцэст ээж ялаад манай хэргийн эд мөрийн баримтыг гаргаж ирээд бид хэд зохих шийтгэлээ эдэлснээр энэ явдал дуусч байгаа юм. Шийтгүүлэхийн хувьд би нөгөө хоёрынхоо хэргийг өөр дээрээ хүлээж ганцаараа үүрч гарсан юм шүү.

Премьер лиг

Премьер лигийн сүүлийн тойргийн тоглолтууд өчигдөр явагдаж дууслаа. Үнэндээ ихийг амлаж өрнөсөн сайхан улирал сүүлийн тоглолт хүртэл түгшүүртэй явагдаж өнгөрөв. Түгшүүртэй гэдэг нь хэрвээ манайх хожигдоод Тоттенхам хожих юм бол тэд 3-т бид 4-т орж болзошгүй нөхцөл үүсээд байсных.

Аз болж манайх ажлаа сайн хийж Тоттенхамын үр дүнгээс санаа зовох шаардлагагүй болгосон. Барселона багтай хийсэн аваргуудын лигийн тоглолт бидний санаж байснаас илүү гүн нөлөө үзүүлсэн байсан бололтой. Тэртэй тэргүй ясандаа тултал турсан гэдэг шиг хамаг хүмүүс нь гэмтсэн байсан баг маань сэтгэлээр унаснаасаа болж сүүлийн хэдэн тоглолтын боломжит 12 онооноос ердөө ганцыг авч чадсан нь маш чамлалттай.

Өчигдөр орой Челсийг аварга авч байгаа, цомоо өргөөд баярлалдаж байгаа дүр зургийг хараад хичнээн атаархав. Үнэндээ энэ жил манайхыг ямар их гэмтэл бэртэл хойш нь чангаав. Ван Перси, Йохан Журу, Чэск Фабрегас, Виллиам Галлас, Самир Насри, Никлас Бэнтднэр, Карлос Вела, Эдуардо Да Сильва, Аарон Рамси, Денилсон Нэвэс, Александр Сонг, Абу Диаби, Томас Росицки, Тео Валкотт, Гаэл Клиши, Киэран Гиббс, Мануэл Алмуниа, Вуукаш Фабиански, Бакари Санья, Томас Вэрмаэлэн гээд улирлын аль нэг үед богино болон урт хугацааны бэртэлтэй өнжсөн хүмүүсийг жагсаавал үнэхээр аймаар харагдана. Гэмтэл бэртэл нөлөөлөөд манайх ингэж муу тоглосон гэж өөртөө тайлбарлаж байсан ч өчигдөр яг харсан чинь өөрөө мэдэлгүй нэлээн урам хугарсан байсан бололтой. Их л гомдолтой санагдсан гэх юм уу?

Гэмтэл бэртэлд нэрвэгдээгүй баг цөөхөн ч гэсэн манайхыг арай илүү хэлмэгдсэн гэдгийг бүгд хүлээн зөвшөөрөх байх. Жишээ нь, Рүүнийгүй МанЮ хэр байсан билээ? Дрогбагүй Челсиб ас л эвгүй? Харин Ван Персиг улирлын ихэнх хагас өнгөртөл алдсан Арсенал бас ч гэж аюултай өрсөлдөгч байсаар ирсэн. ДАШТ эхлэхээс өмнө хэрэгтэй хэдэн хүн авч хүчээ зузаатгаж байгаад 8 дугаар сараас эхлээд балбаад балбаад явчихна даа.

Дэлхийн аваргатай жил Аваргуудын лигт урьдчилсан тоглолт хийлгүйгээр шууд хэсгийн тоглолтуудыг эхэлнэ гэдэг чинь бас ч гэж авууштай зүйл. Тоглогч нар маань арай удаан амарна гэсэн үг. За хүүхдүүд ээ сонин дээр байгаа цуу яриануудад бага итгээрэй. Яагаа ч гүй дэмий юманд итгээд урам хугарч байснаас албан ёсны сайт дээрээс зураг хөрөгтэй нь харж баярлаж байсан нь дээр болов уу.

Өнөөдрийн блог

Хэд хоногийн өмнө би блогоо бага зэрэг тордов. Жоохон замбараагүй байсан юмыг цэгцэлж сэдвийн дагуу шошго зүүж тавих зэргээр нэг хэсэг л юм боллоо. Тэгээд янзалж байх зуураа харсан чинь би зургаа дахь жилдээ блог хөтөлж байгаа хүн байна аа. Тэгэхдээ их цөөхөн блог бичсэн байна. Хамгийн идэвхитэй жилдээ 16 ширхэгийг бичсэн байх юм. Хангалтгүй л юм даа. Жилд 365 хоног байхад 349-д нь юм болоогүй юм уу хаашаа юм.

Ингээд өнөөдрөөс эхлээд болж өгвөл өдөр бүр юм бичиж байхаар шийдлээ. Болсон болоогүй янз бүрийн юм бичнэ ээ.

Арсеналын тухай

Улирлын сүүлийн тоглолтууд аугаа их эх орны дайны ялалтын баярын өдөр тохиож байгаа нь аль нэг багийн фэнүүд ялалтын баярыг тэмдэглэхэд бас сайхан шалтаг болох байх аа. Улирал дуусахад бас нэг улирал эхэлдэг. Энэ бол солилцоо наймааны улирал юм. Сонин хэвлэлүүдийн спортын булан хариуцсан сэтгүүлчид байж болох бүх наймааг ургуулан бодож тэр багийн тэрнийг тэр багийнхан тэдэн саяар авах тухай гэрээ хэлцэл хийж байгаа тухай бичиж сониныхоо борлуулалтыг өсгөнө. Тэр сонинг нь худалдаж авсан тэр багийн фэн зайлуул хоосон горьдлого тээж зуныг үдээд наймаа хийгдээгүй тухай мэдээг есөн сарын нэгний өглөө мэдээд хагартлаа уурлаж менежерээ огцроосой гэж хараана.

Ийм улирал болгонд франц үндэстэй болон хэлтэй бүхий л тоглогч нар Арсеналд ирэх гэж байгаа мэтээр яригддаг. Хьюго Ллорис гэдэг франц хаалгачийг манайх авах гэж байгаа юм байх аа. Шалтгаан нь тодорхой манай нэг болон хоёр дугаарын хаалгач нар хангалттай биш. Тэгээд ч Ллорис бол францын шигшээгийн хаалгач.

Барсагийн эсрэг Мануэль Алмуниагийн тоглолт ямар байсныг бүгд харсан. Эхний тоглолтын эхний хорин хэдэн минутыг л хэлж байна. Гайхамшигтай хаалтуудыг хийж Барсаг зогсоож байсан. Одоо мань хүнийг явуулах тухай бүгд ярьж байна. Магадгүй явуулж ч болох юм. Яагаад гэвэл Вэнгэр нэгэн цагт Леманныг гэмтэлтэй гэж суулгаж байсан шигээ Алмуниаг суулгаж, Алмуниагийг адил Фабианскийг гаргах болсон. Фабиански нь ч хөөрхий бас нэлээн том том алдаа хийгээд амжсан гэж байгаа. Портогийн талбай дээр хийсэн эхний тоглолтын үед гэнэхэн гэмээр алдаа хийж гоол бэлэглэсэн. Сүүлд төрсөн өдрөөрөө цохиод гаргачих бөмбөгийг барих гэж байх хүний толгой дээр цохиж өөрийн хаалганд гоол алдсан. Фабианскийн хувьд би түүнд боломж олгох хэрэгтэй гэж үзэж байгаа. Хэд хэдэн тоглолт дараалаад амжилттай тоглочих юм бол цаашаагаа өөрөө сайжраад л явчихна. Угаасаа хаалгачийн байрлал хамгийн хэцүү байрлал. Өөртөө итгэх итгэл хамгийн чухал хүчин зүйл болдог.

Арсэн Вэнгэр энэ улиралд 3-4 тоглогч авч магадгүй тухай цуу яваад эхэлчихэж. Мэдээж Силвэстрийг үлдэнэ гэж хэн ч тооцоолохгүй байгаа дээр нь Галласыг явлаа гэж тооцоход ядаж л хоёр хамгаалагч ирэх нь тодорхой шахуу байгаа юм байна. Харин довтолгооны хэсэгт Маруайн Шамах гэдэг нэр нэлээн өндөр хувьтай магадлалтай сонсогдоод байгаа. Мань эр ирлээ гэхэд Эдуардогийн байр хэцүүдлээ гэж ярьж байгаа. Гэхдээ өнгөрч буй болон өнгөрсөн улирлуудыг харах юм бол манай довтлогчдоос бүтэн улирал гэмтэлгүй тоглох магадлалтай хүмүүс ховорхон байгаа юм. Тэгээд ч эдгээр цуу яриануудад итгэх юм бол явуулах гэж байгаа хүнийхээ гэрээг сунгах шаардлага байсан ч юм уу даа.

Улирлын эхэнд Арсеналыг аваргын төлөө өрсөлдөөнд орно гэж бодож байсан хүмүүс маш цөөхөн байсан. Манчестер Сити Арабуудынхаа буянаар бараг лигит түрүүлэх мэтээр бичигдэж байсны дээр өнгөрсөн улирлын Ливерпүүлийн форм Премьер лигийн түрүүг бараг 185 хувийн магадлалтайгаар тэдэнд өгч байсан билээ. Арсенал эгнээнээсээ хэдий муу нэртэй ч тун боломжийн довтлогч байсан Эммануэль Адебаёр, олон жил үнэнчээр зүтгэсэн хамгаалагч Коло Турэ нарыг МанСитид зарсан нь манайхныг өрсөлдөөнөөс хасах нэг том шалтаг болсон. Турэгийн оронд Аяаксаас нэг шавилхан белги залууг авчирсан нь бас л баахан хэл ам дагуулсан.

Арсэн Вэнгэр ирснээсээ хойш 2004 он хүртэл жил болгон эхний хоёр байрны аль нэгэнд байнга бичигддэг байснаа сүүлийн хэдэн жилд эхний 4-т зоолттой байхаас гадна арван хэдэн жил дараалан европт амжилттай тоглох болсон нь шинэ үеийн Арсеналын фэнүүдийн хүлээлтийг өндөрт өргөж орхисон билээ. Тэртээ 1960-аад оноос Арсеналыг дэмжиж ирсэн дэмжигчдээс одоогийн Арсеналыг асуух юм бол жаргалтай сайхан байгаа тухайгаа хэлэх байх. Арван хэдэн жил аваргын цом өргөлгүй явсаар байсан багаа 1989 онд аваргын цом өргөхөд бараг анх удаагаа багаа цом өргөхийг харж байсан хүмүүс олон л байдаг байх даа.

Хөлбөмбөгийн академийн тухай

Францын Шигшээг 1960-70 онуудад үнэхээр муу байсан гэлцэх юм билээ. Ямар нэгэн тэмцээнд шалгарч орохоороо 10 жил хожоогүй багаа азны гоолоор хожоод баярлалдаж байгаа Тоттенхам Хотспурынхан шиг баярлалддаг байсан гэлцэнэ. Яахав хэдий муу ч манай Монголын шигшээгийн одоогийн байдлаас л дээр байсан байх.

Францын шигшээгийн тухай яриандаа эргэн ороход, шигшээ багийнхаа амжилтанд сэтгэл дундуур байсан Францын Хөлбөмбөгийн Холбоо 1972 онд хөдөөний нэгэн жижигхэн суурин болох Вишид (Vichy) хөлбөмбөгөөр мэргэжлийн карьер хөөхийг хүссэн багачуулд зориулан Хөлбөмбөгийн Академийг (l'Institut National du Football) үүсгэн байгуулсан байна. Энэ академийн зорилго нь авъяаслаг, ирээдүйтэй хүүхдүүдийг олж илрүүлэн системтэйгээр сурган хүмүүжүүлж, ирээдүйн Францын шигшээгийн гол цөм болгох байлаа. Тухайн үед тус академи нь мөн тусгай мэргэжлийн сургалт явуулдаг байснаараа аав, ээжүүдийг зөвшөөрүүлэх том давуу тал болдог байсан байна. Хэрвээ тухайн суралцагч мэргэжлийн хөлбөмбөгчин болж чадахгүй бол эзэмшсэн мэргэжлээрээ ажил хийх боломжтой болдог байж.

1990 онд уг академийг Парисын ойролцоох Клэйрфонтэйн (Clairefontaine) хэмээх бичкэн суурин руу шилжүүлсэн бөгөөд жилийн дараа Тьерри Анри, Виллиам Галлас зэрэг шинэхэн хөвгүүд элсэн суралцсан. 1992 онд Николья Анелька, дараа жилүүдэд нь Луи Са'а, Жереми Алиадиэр, Абу Диаби, Хатэм Бэн Арфа, Габриэль Обертан зэрэг суралцагч нарыг бэлтгэжээ.

Францын шигшээгийнхний анхны томоохон цом нь 1984 оны Европын Аварга Шалгаруулах Тэмцээний аваргын цом юм. Дараа нь 1998, 2000 онуудад бас л томоохон амжилтууд үзүүлсэн. Сүүлийн хоёрт нь Зинедин Зидан хэмээх гайхамшиг нэлээн нөлөөтэй байсан байх гэдгийг бас бодох хэрэгтэй л дээ.

Тэгэхдээ энэ амжилтыг үзүүлэхийн гол үндэс нь гэвэл Францын Хөлбөмбөгийн Холбооны дээд зэрэглэлийн хөлбөмбөгчдийг төрөн гарах нөхцөл, дэд бүтцийг бүрдүүлж чадсан алсын хараатай ажиллагааны үр дүн юм. Чухам энэхүү ажиллагааны үрээр Францын хөлбөмбөг дундажаас дээш гарч, тэмцээнүүдэд түрүүлэх боломжтой багуудын тоонд байнга багтаж явах томоохон шигшээ болсон юм.

Анх байгуулагдсанаасаа хойш 30 шахам жилийн дараа үр жимсээ өгч эхэлсэн энэ арга хэмжээг дуурайж гэх үү эсвэл үлгэр авч гэх үү ямартаа ч нэлээн хэдэн клуб академидаа анхаарал тавьж эхэлсэн байна. Голландын домог болсон Йоханн Кройфф Барсагийн менежер байхдаа бүх шатны багууд ижилхэн системээр тоглож байхыг шаарддаг байсан болохоор тухай үеийн үндсэн багийн залгамж халаа болох шинэ үеийг маш амжилттай бүрдүүлсэн байна.

Энэ уг нь их сайхан жишээ байгаа юм. Даанч манай Монголын Хөлбөмбөгийн Холбооны морин толгойтнууд авч хэрэгжүүлэхийг хүлээх юм бол одоогийн удирдлагыг нь байхгүй болохыг л хүлээх байх даа. Дуулиан 2020 зэрэг тэмцээнүүд амжилттай зохиогдоод ирэхээр аяндаа өөрсдөө байгалийн жамаар зохицуулагдаад эхлэх байх гэж найдахаас даа.

Pride and Prejudice

Энэ нэр худлаа шүү. Та нар Жэйн Эйрийн алдарт зохиолын тухай уншина гэж бодож байгаа бол эндүүрэл гарсан байна. Энэ гарчигийг сонгосон санаа бол хүмүүс өөрсдийн өвөг дээдсийн бардам түүхийг эх болгон бариад хажуу бөөрнийхөө хөршүүдийг ялгаварлан гадуурхахын эсрэг юм.

Эзэн Чингис хаан маань та хэдийг эзэрхийлэн дарлаж асан 13 дугаар зуунд бол чи өчүүхэн муу гөлчгий байх байсан гэх зэргээр наад зах нь муусайн хятадууд, солонгоосууд, цаад зах нь оросуудыг далдуур муулах нь яав ч сайн зүйл биш л дээ. Би энэ доор байгаа үгийг уншаад ямар үнэн үг вэ гэж бодсон.

"The earth is my country, all mankind my brethren, and doing good my religion". Thomas Paine
"Дэлхий миний эх нутаг, хүн төрөлхтөн бүгд миний ах дүүс, сайн үйлс миний шашин шүтлэг". Томас Пайнь

Хүмүүс хоорондоо байлдаад хөнжилдөө орох завгүй байх эрт дээр үед бол жалга довны үзэл амьд гарахын гол үндэс болж байсан болов уу гэж би итгэдэг. Айл хүний амь нэг, саахалт хүний санаа нэг гэдэг нь тэрхүү жалга довны үзлийн амин сүнс болсон үг юм.

Глобалчлагдаж байгаа гэж бидний хэлэх дуртай энэ дэлхий дээр жалга довны үзэл ёстой хэрэггүй ганц юм нь юм шиг надад санагддаг юм. Ингээд хэлэхээр "Эх орныхоо сөөм газрынхаа төлөө дусал цусаа харамлалгүй тэмцсэн өвөг дээдсээ чи үгүйсгэж байна уу?" гэж хэн нэг нь асуух байх л даа. Асуух ч ёстой.

Тэр үеийн олон улсын бодлого, байдал нь нэгнээсээ одоогийнх шиг хамааралгүй байсан болохоор нэг улс нөгөөгөө байлдан эзлэхэд тэртээ хол байгаа улсад падлий байхгүй байсан. Тиймээс өөрийн нутаг руу санаа бэлчээсэн хэнийг ч болов сарьсан хоншоор дээр нь нам цохиж "Горьдсоны чинь гарз" гэж хэлж байх үзэл хүн болгонд суулгах нь тухайн улс орны тэсч үлдэх боломж байсан болов уу. Одоо бол хил дамнасан битгий хэл тив дамнасан худалдаа наймаа, ашиг сонирхол газар авсан учраас аливаа нэг улсын нөгөөдөө эзлэгдэх нь бүх хүнд падлийтай болжээ. Энэ чинь л глобалчлал юм байгаа юм.

Тэгээд ч сүүлийн үед газар нутаг буюу засаг захиргааг нь хараат болгоно гэхээсээ илүүтэйгээр эдийн засгийг нь хараат болгох моод ихээхэн дэлгэрээд байгаа. Жишээ хайгаад хэрэггүй хамгийн ойрхон нь та бид өөрсдөө. Цагаан морин жилийн хувьсгалаас өмнө монголчууд оросоос ихээхэн хамааралтай байсан ба баахдаа орос мэргэжилтнээс зөвшөөрөл авах нь холгүй байсан гэлцэх юм билээ. Энэ бага зэргийн хэтрүүлэг байлаа. Эмзэг хүмүүс алгасаад уншина биз. За тэгээд ардчилал ялсан учраас одоо нэг тусгаар улс боллоо гэтэл Хятадын алс хэтийг харсан бодлогод өөрийн мэдэлгүй автаж эхлэв.

Өөрийн мэдэлгүй гэдгийг тодруулах хэрэгтэй байх. Монгол хүмүүс монголоо удирдан, захираад, мэдэцгээж байгаа гэж хэлэх хүн гарах байх л даа. Энгийн байгууллагаар жишээ авахад удирдлага солигдсон ч байгууллагын ерөнхий бодлого барагтай л бол өөрчдлөгддөггүй, яагаад гэвэл тэр бодлого тухайн байгууллагын онцлог, тэр байгууллагыг өрсөлдөөнд тэсч үлдэх хөшүүрэг болдог болохоор. Монголын төр хэдийгээр Хятадтай найрсаг харилцаатай байсан ч тэр нь Загалмайлсан эцэг кинон дээр хэлдэгчлэн "Нөхрөө ойр байлга, Дайснаа бүүр ойрхон байлгах хэрэгтэй" гэдгийг үлгэрээр байсан болов уу. Харин үүнийг манай сүүлийн үеийн улс төрчид нэг их ухаараагүй бололтой.

Эх оронч үзэл гэдэг ойлголтын тухай бас халти бодол төрж байна. "Дээд тэнгэрээс заяат Бөртэ Чоно, Гоо Марал хоёр..." гээд Монголын Нууц Товчооны эхлэлийг ба бэгүй цээжилсэн хүнийг хэлэх үү? Эсвэл "Манай холын хамаатан Чингис танай улсыг дарлаж байсан..." гэж цээжээ бичин мэт дэлддэг гаруудыг хэлэх үү? Нэг их сүртэй томъёо байхгүй л дээ. Улс орондоо юу хэрэгтэй байгааг мэдэж өөртөө хэрэгтэй байгаа юмнаас арай илүүд үздэг хүн л эх оронч үзэлтэй хүн гэж би боддог. Чи тамга барьсан гарын үсэг зурдаг хүн байхад "Хай, чи энийг дарваа, би чамд энийг өгваа" гээд зогсож байгаа хүнд салаавч өгч чаддаг болчих ухаан, зоригтой л байх хэрэгтэй байгаа юм.

Би уг нь арай өөр асуудал хөндөх гэж энэ блогийг бичиж эхэлсэн юм. Ам халж далий юм ярьсан байна. Хятад хүнд та яагаад дургүй вэ? Ихэнхи хүмүүс үйлдвэрээсээ тийм тохиргоотой байдаг байх. Би ч гэсэн тийм байсан байх. Монгол хүмүүс Хятадуудад дургүй, Солонгосууд Японуудад дургүй, Англиуд Француудад дургүй, Польшууд Оросуудад дургүй гээд голцуу хил залгаа улсууд хоорондоо өстөн байдаг. Эрт дээрээс уламжилж ирсэн хэдэн үеийн өс хонзон байдаг байх.

Тэр Ли хэр сайхан сэтгэлтэй, хүн чанартай хүн байх нь хамаагүй. Муу Хужаа. Хужаа гэдэг үг нь ч буруу утгаар хэрэглэгдэж байгаа үг шүү дээ. Суурьшсан иргэн буюу цагаач буюу местный гэсэн утгатай үг л дээ. Prejudice буюу тухайн хүнийг мэдэхгүй байж урьдчилан дүгнэхийн хамгийн тод жишээ. Хятад хүн л бол балиар дотуур тамиртай, муу хүн.

Энэ сэдэвт хамаарч магадгүй миний өөр нэг бодол бол Үндэсний бахархал (Pride). Энэ дээд талд бичсэн шиг бахархал биш л дээ. Надаас дээшээ долоо найм дахь үеийн хүнийг төрөөгүй байхад болсон явдлаар би онгирч цээжээ дэлдэж чадахгүй боловч одоо болж байгаа үйл явдлуудаар би онгирч бахархах дуртай. Өнгөрсөн олимпыг жишээ болгон авах би дуртай. Угаасаа өнгөрснөө харж амьдарна гэвэл утгагүй. Үлгэрлээд хэлэх юм бол, хойноо үлдсэн замаа хараад явж байвал урдаа юу байгааг харахгүй байх магадлалтай гэх юм уу? Миний өвөг дээдэс Хятадыг дарлаж байсан гээд би одоо хятад хүнийг дээрэлхэх гэдэг бол яавч эрүүл хүний хийх хэрэг биш.

Нэлээн хэдэн жилийн өмнө би нэг найзтайгаа маргалдаж билээ. Би тэр үед өөрийгөө үндэсэрхэг үзэлтэй гэж боддог байсан болохоор ихэнхи хүмүүсийн адил Хятад хүн бол муу хүн гэсэн стандарт тохиргоотой байлаа. Бидний маргаан хятадын нэг айл нэг хүүхэд гэдэг бодлогын тухай ярианаас эхэлсэн юм. Манай тэр найз тэр бодлогыг хүн амынхаа өсөлтийг тогтвортой бага байлгах гэсэн бодлого гэж үзэхээсээ илүүтэйгээр дэлхийн нөөц, баялаг ашиглалтад ашиг тустай бодлого учраас дэлхийн улсууд бараг бүгд хэрэгжүүлэх хэрэгтэй гэж үзэж байлаа. Тэгээд надаас яагаад Хятадуудад дургүй шалтгаанаа хэлэхийг хүсэхэд надад яг тэр гээд хэлчих зүйл алга байсан нь намайг өөрийг гайхуулсан юм. Ер нь би generally лаг good guy болохоор хэн нэгнийг шалтгаангүйгээр үзэн ядаж байгаа маань надад таалагдсангүй. Энэ маргаанд хэн ялж төгссөн нь ойлгомжтой тул цаашаагаа дурьдада хэрэггүй байх.

Британийн эрдэмтэн Стифен Хоукинг гээд нэг нөхөр байна аа. Тэргэнцэр дээр сууж явдаг хүнд өвчтэй бараг хамаг биеийнх нь мэдрэл байхгүй болсон хүн юм байна. Тэр нөхөр сансар судлалын хүрээнд маш их нэр хүндтэй юм байна лээ. Хүн төрөлхтөний ирээдүйн тухай бас их сонин бодолтой хүн юм.

I believe that life on Earth is at an ever-increasing risk of being wiped out by a disaster such as sudden nuclear war, a genetically engineered virus, or other dangers. I think the human race has no future if it doesn't go into space. I therefore want to encourage public interest in space. http://en.wikipedia.org/wiki/Stephen_Hawking#Mankind.27s_future_in_space

Нээх аятайхан юм бичих санаатай эхэлсэн блог маань энд тэндэхийн том том асуудлаас өм цөм хазаад тавьсан аятай юм болчихлоо. Дараа сонирхол, зав хоёр давхацвал үргэлжлүүлж бичихээс.

Тэр дээр нэг улс төрийн тухай бичих гэж оролдсон хэсэг дээр уул нь Монголын төрийн бодлого энэ тэр гэж бичих гэж байсан юм. Тэгээд одоо цагт толгойтой болгон л төрийн бодлого буруу байна, мөнгө аль гэж бичих болсон болохоор тэр санаагаа орхисон.