Шинэ жил

Єнєєдєр бол 2006 оны 12 дугаар сарын 25-ы єдєр. Єнгєрсєн зууны эхээр яг энэ єдєр Монгол улсад минь уул уурхай хєгжих эх vvсвэр тавигдаж байж. Тэгсэн чинь 2006 жилийн ємнє Ийсvс тєрж байжээ. Энэ хvн уурхайчин байсан байж болох уу? Ер нь энэ хvн байсан юм бол уу даа? Жил бvрийн яг л энэ єдрийг дэлхийн єнцєг булан бvр дэх Христийн шашинтангууд Кристмас буюу Зул сарын баярын єдєр хэмээн тэмдэглэдэг. Монгол орчуулга нь чухам яагаад зул сар юм бол? Бурхан багшийн дvйцэн єдєр зул vvсгэж ёслодогтойгоо жишиж Ийсvсийн тєрсєн гэгдэх энэ єдрийг Зул хэмээн нэрийдсийн бол уу? Тэгвэл яагаад араас нь сар гэж залгасан юм бол? Зул сарын баяр? Ер нь ингэж орчуулдаг гэж би яагаад бодоод байгаан бол? Албан ёсны орчуулга нь мєн ч юм уу дєє? За тэгээд энэ баяр их олон нэртэй юм байна. Юлэ буюу Yule гэдэг нэг нэр байдаг юм байна. Яагаад онцолж байна вэ гэхээр Харри Поттерыг уншиж байхад энэ нэр Yule Ball гэж нэгэнтээ гардаг юм. Би юу байдын бол гэж халти бодчоод л єнгєрсєн. Тэгсэн Зул сарын vдэшлэг гэсэн vг байсан байх нь л дээ. Зул сарын битvvнээр Эцэг Кристмас буюу Гэгээн Николас буюу Санта Клаус айлуудаар явж яндангаар нь ороод зуухнаас зvvсэн оймснуудад хvн бvрийн бэлгийг хийдэг байсан гэнэ лээ. Орон байрны хулгайч шиг зэвvvн гар шvv. Америкийн холбооны мєрдєх товчооны ажилтан Гринч тэрнийг эрэн сурвалжилж байгаа гэсэн. Тайлбар: Гринч бол кристмасыг vзэн яддаг муухай ногоон амьтан юм. Сантагийн нэрийг харахаар нэг л Герман юм шиг санагддын. Клаус гэдгийг нь хараад. Харин Санта гэдэг хэсэг нь Испани ч юм шиг.

За энэ ч яахав, анхнаасаа тэмдэглэж байгаагvй энэ баярыг мартаад нєгєє сайхан шинэ жилийнхээ тухай ярья л даа.

Шинэ жил, шинэ жил. Юу бууж байна толгойд чинь? Оргилуун дарс, цас, инээд, гацуур, тэгээд архи, пиав, тасарсан согтсон улсууд, дуу хуур, бvжиг цэнгээн. Хамгийн гол нь вальс. Би єєрєє бvжиж чадку мєртлєє вальс харах дуртай. Нэг л тийм ихэмсэг, бардам харагддаг юм. Ялангуяа бvсгvй нь дэрэвгэр хормой бvхий даашинзтай, залуу нь биеэ барьсан тас хар смокингтой бол. Эргэлт бvр дээр чиний амьсгал зогсох шиг.

Яг баярынх нь хувьд ярих юм бол их гоё баяр юм шиг санагддын. Цагаан сараас илvv. Зарим талаараа. Арай дарамт багатай гэхиймуу даа. Нэрнээсээ авахуулаад нэг л гоё шинэ юм амласан баяр. Амьдралын нэгэн мєчлєг єнгєрч байгааг мэдрvvлсэн нэг бодлын гунигтай ч юм шиг. 365 хоног. Багаар бодоход 365 дурсамж. Гурван зуун жаран тавуулаа гоё биш. Чи тэр жилийг сайхан єнгєрєєсєн vv гэдгийг энэ 365 дурсамжаар чинь дvгнэж болох мэт. Тааламжтай тааламжгvй гээл хоёр талд ээлжлээд єрєєд байх юм бол аль нь дийлэх вэ? Тааламжтай нь их байвал чи тэр жилийг тааламжтай єнгєрєєжээ гэж дvгнэж болох уу? Єчигдєр vзсэн “Dead Poet’s Society” /Талийгаач найрагчдийн нийгэмлэг ? / гэдэг кинон дээр яруу найргийг vнэлэх нэгэн аргыг шvvмжилдэг юм. Шvлгийн чанарыг графикаар гаргадаг. Харьцангуй ойлголтыг харьцангуй аргаар л харьцуулахгvй бол тогтоосон жишиг арга хэрэглэж болохгvй л дээ. Дэндvv муйхар. Одоо жишээ нь чиний дvv тєрж охинтой болсон, сайн найз чинь нас барсан гэсэн хоёр vйл явдлын алийг нь илvv ихээр чамайг догдлуулсан бэ гэдгийг тогтоох боломжгvй. Дуртай киногоо vзэх боломжийг алдсан, дийлдэггvй хvнээ тоглоомон дээр ялсан гэсэн хоёр дурсамжийг бол аль нь илvv вэ гэдгийг харьцуулж болох мэт.

Сэтгэлд хамгийн гvн хоногшсон дурсамж хамгийн сайхан байх боломжтой юу? Бас л хэцvv шvv дээ. Нээрээ хамгийн сайхан дурсамж гэснээс албан байгууллага, улсаараа хамгийн шилдэгvvдээ тодруулж байхад би яагаад єєрийн хамгийн шилдэгvvдээ тодруулж болдоггvй юм. Энд харин заавал дурсамжууд орох албатай юу? Vйл явдлууд орж болно яагаад гэвэл тэд болоод єнгєрсєн тул дурсамж болсон байгаа. Сvvлийн vед зарим нэг хvний бичсэнийг уншсаар байгаад єєртэйгээ ярих хэлбэрээр бичдэг болчиж. Чи буруутай шvv. Хэхэ.

За ингээд шалгаруулалт эхлэлээ. Санал єгєх олон хvн байхгvй тул шууд л нэрлээд явчихна даа. Яана даа хамгийн сайхан дурсамжаа хэтэрхий гvн хадгалсны улмаас одоо санахгvй бол? Санахыг л хичээсэн нь дээр юм байна даа.

Хамгийн...

... их баярлуулсан. Бага дvv минь тєрж охинтой болсон. Хайртай шvv муу дvvдээ.

... их гуниглуулсан. Найз минь цаг бусаар одсон. Хамгийн гунигтай нь ард нь vлдэж байгаа усны дусал мэт адилхан хvv нь.

... их баярлууштай. Шинэ хамт олны дунд орж танилцсан. Олон шинэ найз. Мэргэжлээрээ хол явах боломжийн vvд нээгдсэн байх.

... хайр хvрмээр. Хєдєєнєєс ирсэн чинь миний дvvгийн хvv над дээр ирж эрхэлсэн байдал. Над руу маш тvргэн гvйж ирж тэврvvлж vнсvvлснээ бантаад жорлон морлон руу баахан алхсан. Хэхэх. Vнэн хєєрхєн наасан. Дараачийн удаа намайг ирэхэд их хурдан гvйж нэг алхмын зайд ирснээ гэнэт зогсоод над руу ухарч ирж тэврvvлсэн. Хэхэ.

... их харамссан. Сvvлийн хоёр жилийн турш ярьж явсан зvйлээ орхиж шинэ ажил руу явсан. Найзыг ганцааранг нь орхисон. УУЧЛААРАЙ НАЙЗ АА

... таатай байсан мєч. Энэ яг миний хэлээд байсан сонин дурсамжуудын холион байгаа. Нэг бодохлээр Тvндэмvн саунд очоод сайхан амарсан vе мэт заримдаа vгvй ч юм шиг. Эсвэл єєр нэг мєч. /надад тодорхой нэгэн шалтгааны улмаас яг тэр гэж бичсэнгvй/

... дургvй хvрмээр. Нэг мэдээ сонссон. Сэтгэлээр унасан. Гомдсон. Архидсан. Нэлээн хэд хоног уулзаагvй. Тойрч гvйсэн. Утсаа аваагvй.

... их ядраасан. Тvрvvчийн амралтаар Бугант явсан. Хоёр мангар єндєр уул руу авирчаад буцаж давж ирсэн. Яаяаяа. Vнэхээр эгц уул байсан шvv. Халти гишгvvл шууд тээр доор байгаа Ерєє голд унаж тул загасны хоол болох байсан байх.

Нэг иймэрхvv маягаар жагсаавал жагсаах л юм байна. Гол нь саяхны дурсамжууд зонхилчоод байна л даа. Ийм жагсаалт гаргах гэвэл єдрийн тэмдэглэл хєтєлдєг гарууд л сайхан жагсаахын байна. Эсвэл сард нэг гаргачаад байвал жилийн эцэс гэхэд 12 дурсамжаас нэгийг нь гаргахад амар л даа. Ер нь хойтонгоос ингэж байнаа. Шинэ уламжлал санаачлав.

Шинэ жилээр чи юу хийх дуртай байдаг вэ гэж надаас хэн нэгэн асуулаа гэж бодъё.
Хариулт. Би уул нь шинэ жилээр гэр бvлийнхэнтэйгээ байж цэнгэж наадах дуртай гэж албан ёсны хариулт байна. Бараг л хvн бvхнийх байх дєє. Аргагvй л дээ. Шинэ онд гэрийнхэнтэйгээ хамт байх ёстой гэсэн тvгээмэл ойлгот байдгаас тэр. Тэгж харагдах юм бол тохитой томоотой сvрхий хvн гэж харагддаг байх л даа.

Би уул нь иймэрхvv баяраар ганцаараа байхыг илvv эрхэмлэдэг байлаа. Ганцаараа байх боломж ерєєсєє гарахгvй байсаар бараг 27 жил єнгєрч байх шиг байна дєє. Уул нь гав ганцаараа єєрийгєє баясгаал байж байхад ч гоё л доо. Хэн нэгэнд аятайхан сэтгэгдэл тєрvvлэх гэж гоё ширээ засах шаардлагагvй. Гэснээс би ерєєсєє єєрийнхєє хvсэл мєрєєдлийн тухай бичих vv?

Миний хийх дуртай vйлдлvvд гээд би бодлоо л доо. Хvмvvс харвал эвгvй гэж боддоггvй бол хамраа ухах дуртай юм байна. Хvмvvс зурагт булаацалдаад байдаггvй бол кино vзээд хэдэн цагаар ч хамаагvй суух. Ємхий vнэртээд загатнуулаад байдаггvй байсан бол усанд орохгvй сар жилээр явах. Тэхдээ бас шvршvvрт хана тvшээд зогсох. Юм бодоод л... Ажил сургууль гэдэггvй бол хэн нэгэнтэй хэдэн цагаар ч хамаагvй чалчаад суух. Согтоно мєнгє vрнэ гэхгvй бол хэдий удаан ч хамаагvй пиав шимэнгээ сайхан хуучилж дурсамжаа сэргээлцэх. Заримдаа ганцаараа тэгж суумаар ч юм шиг. Миний нэг зэрлэг гэмээр хvсэл бол хэн нэгнийг харсаар байтал нь хамар дундуур нь хамаг хvчээрээ дэлсмээр санагддын. Гол нь иймэрхvv хvсэл аймаар их уурласан vед л тєрдєг юм. Заримдаа ямар нэг юмыг хар хvчээрээ дэлсэж vзэх юмсан гэж боддын. Нээрээ энэ хvслээ бараг биелvvлсийн байна шvv. Нэг удаа Стрингс клубээс гарч яваад нэг Марк 2 машины багаажийг хонхойтол нь шаасан шvv. Хэхэхэ.

Энэ шинэ жилээр сvvлийн хоёр, эхний хэдээс бусдыг нь хийнэ дээ. Тодруулбал шvршvvрдэх, чалчих, пиавдах. Hey yo, be my company, you are invited.

Шинэ жилийн тухай ярьж байгаад би нээрээ сайхан хадуурч байнаа. Заза найз нар минь шинэ жилээ сайхан угтаарай. Хуучин оноо бас ёслол тєгєлдєр vдээрэй. Би ч маргааш Улаанбаатар явна гэж бодохоор баярлаж л байна. Муу бацаанаа санаад vхэх нь. Дvvгийн охин бас л том болж байгаа сурагтай. Єєрєє нэг юмтай болчоод эд нар шиг хайрлаад явж байхынсан. Пяндуу гэж.

Carpe Diem!!! Саяхнаас миний уриа болоод байгаа.

Харууслын дусал нулимс

Нэлээн дээр vед бацаан байхдаа зохиож байсан нэг єгvvллэгээ энд орууллаа. Ер нь энд хамаг уран бvтээлvvдээ цуглуулдаг ч юм бил vv. Анхны юм учраас их л алдаа байгаа. Тегсгел нь арай хатуудсан байж магад тэхдээ анхныхаараа байвал дээр байх гээд зассангvй. Болгооно уу.

Харууслын дусал нулимс

…Тэр цонхоор гадагш харан удтал зогслоо. Тус тусын амьдралын замыг хєєж яваа тvм буман хvн холхих нь харагдавч тvvний анхаарал огт єєр юманд хандсан бололтой. Аадрын vvл мэт барайсан царайг хажуугаар явах зуураа харсан хvн сvрдмээр. Гартаа барьсан цаас нь аажуухан сугарч газар унахад зvvн нvднээс нь ганц дусал нулимс салж ядан унжсаар тасарч хацрыг нь даган урссаар энгэр дээр нь унаж шингэлээ…

…Тэд их сайхан хосууд байлаа. Аль арван жилд байхаасаа тэр хоёр vерхэж эхэлсэн билээ. Хаа ч явсан хамтдаа байж хагацаж салшгvй мэт vргэлж л цуг явна. Хоёр биендээ цаг vргэлж татагдаж хайр сэтгэл нь хязгаар тєгсгєл vгvй мэт байна. Хоёулаа явж байхдаа энэ ертєнц зєвхєн тэр хоёрт л зориулагдсан, тэднээс єєр хэн ч энэ ертєнцєд байхгvй мэт аашилж аяглана. Тэдний нэр Ромео, Жульетта гэдэгтэй ижил утгыг агуулсан байдаг байлаа гэхэд хилсдэхээргvй мэт санагдана…

…Тэд нэг нэгэнгvйгээрээ амьдарч болохгvй мэт санагдах тэр цагтаа гэрлэлээ. Аз жаргалаар дvvрэн бялхмал таван оныг хамтдаа элээжээ. Хайр сэтгэл нь єчvvхэн ч дундарсангvйгээр барахгvй улам халин бялхаж байв. Гэвч нэг л бишээ. Нэг л юманд сэтгэл дундуур байгаа нь мэдрэгдэнэ…

…Yдшийн сэрvv буусан байхад залуу эр гэртээ анх удаа халамцуу ирлээ. Yл ялиг гуйвсхийн алхаж орж ирээд сандал дээр суухдаа уйлж байх нь сэтгэл сэртхиймээр. Удтал дуугvй сууж байгаад ам нээлээ. Олон ч юм ярьсангvй. ”Хайрт минь, бид яагаад хvvхэдгvй юм бэ? Чи яагаад хvvхэд гаргахгvй байгаа юм бэ? Яагаад бид хоёр хvvхэдтэй байж болохгvй гэж?” Ихэд бухимдан байж хэлсэн энэ vг нь гэргийн зvрхийг ирт мэс мэт зvсэн орж сэтгэлд нь хадагдлаа. Yг хэлэх тэнхэлгvй гэргий дуугvй л нулимсаа цувуулан зогсоно. Энэ л нєхрийнх нь сэтгэлийг зовоодог шалтгаан байдаг байсан байлаа. Нєхєр нь хvvхэдтэй болохыг хvссэн нь тэр байжээ…

…Єдрvvд vргэлжилж сарууд цувсаар. Залуу эр боломж гарсан дор л бусдын хvvхдийг энхрийлэн эрхлvvлж, ээждээ хєтлvvлэн шулганаж яваа хvvхдийг атаархаж, хvсэмжилсэн байдлаар харах нь бvсгvйд сэтгэлийн дарамт болдог байлаа. Шєнє бvр дэрээ нэвтэртэл уйлж ямар нэгэн юмыг шийдэж ядан байх эхнэрээ залуу эр огт анзаарсангvй…

…”Нээрээ юу…?!?!?! Yнэн vv…?!?!?! Хайрт минь, чи минь нээрээ... Бид хvvхэдтэй болно гэж vv?!?!?! Баярлалаа миний хайр…Би чамдаа хайртай?!?!?!”. Ухаангvй баярласан эр нєхрийн амнаас утга, замбараагvй vгс багтаж ядан цуврах нь гэргийн сэтгэлд таатай боловч нэг л зовиуртай…

…Тєрєх єрєєний vvдэнд сувилагчийн учирлан хэлэхийг огт сонсолгvй ”Тэр чинь миний хань, би чинь зовлон жаргалд vргэлж хамт байхаар тангараг єргєсєн эр нєхєр нь” хэмээн зvтгэх эр нєхрийг оруулахыг эмч зєвшєєрлєє. Хажууд зогсож хєлсийг нь арчих нєхрєє харсан бvсгvй хvчлэн байж сулхан инээмсэглэх нь хайртай хvндээ сэтгэлийн дэм єгсєн хэрэг байлаа. Зуун мэт vргэлжилсэн гучин минутын турш хамаг тэнхээгээ шавхан орилж тэмцэх эхнэрээ харсан эр нєхрийн царай хувхай цайсан байв. Хамгаас хайрт эхнэр нь бvхий л махбодиороо тарчилж хамгийн их євдєлтийг мэдэрч байхад тэр уйлахаас єєрєєр тусалж чадахгvй байгаадаа гутран дэмий л ”Хайрт минь би чамайгаа дахин зовоохгvй, бид дахиж хэзээ ч хvvхэдтэй болохгvй, уучлаарай” гэж vглэнэ. Тэгтэл хилэнтэйеэ орилсоор хvvхэд, эх хоёр бие тусгаарлалаа. ”Охин байна, Хайр минь бид хоёр охинтой боллоо” гэж нєхєр нь чихэнд эхнэрийнхээ чихнээ аяархан шивнэн vнсэхэд ”Хайрлаж яваарай” хэмээн эхнэр нь хариу шивнэлээ…

…Сувилагч бvсгvйн царай хувьсхийн эмч рvv эргэн гvйхэд хvvхдээ харан инээмсэглэн суусан залуу эр гэнэт аюулыг зєгнєн эргээд тєрєх єрєє рvv эхнэр лvvгээ гvйлээ. Сандарч мэгдсэн эмч, сувилагч нар энэ удаа тvvнийг оруулсангvй. Айж сандарсан эхнэрийнхээ харцыг хаалга хаагдах агшинд зэрвэс харсан шинэхэн аавын зvрх базлах мэт болж, дотор нь харанхуйллаа. Хvлээх єрєєнд хэр удаан сууснаа тэр мэдсэнгvй. Эмчийн зєєлєн гар мєрєнд нь хvрэхэд тэр гэнэт хаана байгаагаа ухаарлаа. ”Бид чадах, мэдэх бvхнээ шавхлаа, талийгаачийг…” гэж хэлээд эмчийн vг замхран алга боллоо… ”Талийгаач, талийгаач, талийгаач…” зєвхєн энэ vг л залуу эрийн чихэнд цуурайтна. ”даанч бид аварч чадсангvй. Тєрєхийн хvндрэл…” эмч vргэлжлvvлэн ярьсаар байсан боловч залуу эрийн чихэнд ”Талийгаач, талийгаач, талийгаач” гэдэг vг л сонсогдоно…

…Гарт нь нэгэн зvйлийг бариулахад залуу эр дахин хаана байгаагаа саналаа. ”Эхнэр тань миний євчтєн байсан юм. Бvvр бага байхаас нь би тvvнийг эмчилдэг байлаа. Сvvлийн хэдэн жилд эмчилгээ улам эрчимжиж байхад эхнэр тань хvvхэд гаргахыг маш ихээр хvсэж эхэлсэн. Хэдийгээр бид энэ нь тvvнийг vхэлд хvргэж болзошгvйг анхааруулж байсан боловч тэр єєрийнхєєрєє зvтгэж байлаа. Тэгээд тєрєлтийн vеэр элдэв муу юм болбол энэ захийг танд єгєєрэй гэсэн юм” гэж хэлээд хижээл насны эмч цаашаагаа орлоо. Гарт нь байгаа нямбайлан эвхсэн хуудас цаасан дээрх эхнэрийнхээ сайхан бичгийг харсан залуу эр яаран задалж шунамхайран уншлаа…

…Сайн байна уу хайрт, минь? Хэрвээ чи энийг уншиж байгаа бол би энэ хорвоод байхгvй болсон гэсэн vг. Хайрт минь би чамайгаа шаналж явахыг хармааргvй байсан юм. Уучлаарай. Чамайгаа хvvхэд мєрєєдєн шаналж байхад би ганц хувиа хичээн мєрєєрєє явж зvрхэлсэнгvй. Эмч намайг хориглож байсан боловч би хvvхдээ гаргахаар шийдсэн. Хайрт нь чамдаа хайртай шvv. Хvvхдээ хайрлаж яваарай. Бидний хvvхэд зовлон vзэх ёсгvй шvv. Би чамдаа хайртай. Хайртыгаа уучлаарай…

…Нулимсан дусал бэхийг нь халтартуулсан цаасыг ухаангvй мэт гєлрєн зогссон залуу эр ”Чи минь яах нь энэ вэ? Яаж байгаан бэ? Надад яагаад хэлсэнгvй вэ?” гэж хамаг хvчээрээ орилмоор санагдсан ч орилсонгvй. Чив чимээгvй цонх ру алхан очиж гадагшаа харах мэт хэсэг зогслоо…

…Тэр цонхоор гадагш харан удтал зогслоо. Тус тусын амьдралын замыг хєєж яваа тvм буман хvн холхих нь харагдавч тvvний анхаарал огт єєр юманд хандсан бололтой. Аадрын vvл мэт барайсан царайг хажуугаар явах зуураа харсан хvн сvрдмээр. Гартаа барьсан цаас нь аажуухан сугарч газар унахад зvvн нvднээс нь ганц дусал нулимс салж ядан унжсаар тасарч хацрыг нь даган урссаар энгэр дээр нь унаж шингэлээ…

…Мянган бодол, мянган харуусал тархи, зvрхийг нь сvлбэн байлаа. Долоо хоногийн дараа эх нь эмнэлгээс нялх охиныг авчирч єгєхєд тэр авахыг vл хvсэн хойш зогслоо. ”Эхийнхээ толгойг залгисан муу новш” гэж амандаа хэлэх нь тодхон дуулдахад хаа нэгтээ хэн нэгэн уулга алдах нь сонсдоно…

1998 оны зун